Eocen
Eocen, trwający od 56,0 do 33,9 mln lat temu, to środkowa epoka paleogenu. Dzieli się na cztery wieki: iprez, lutet, barton i priabon. Nazwa epoki pochodzi z greckich słów ἠώς (eos) oznaczającego „jutrzenkę” oraz καινός (kainos) – „nowy”, co w nieformalnym tłumaczeniu można interpretować jako „świt nowych czasów”. Eocen charakteryzuje się pojawieniem się wielu współczesnych rzędów ssaków oraz rodzin, takich jak nietoperze, walenie i brzegowce. W tym okresie pojawiły się także lemurowate i wyrakowate.
Fauna
W eocenie rozwinęły się wyspecjalizowane formy ryb, w tym:
- iglicznie
- koniki morskie
- makrele
- mieczniki
- barrakudy
- płastugi
Nowości ewolucyjne
W eocenie miały miejsce istotne zmiany ewolucyjne, w tym:
- Powrót ssaków do wody – pierwsze walenie (prawalenie)
- Pojawienie się lemurowatych i wyrakowatych
- Pojawienie się nietoperzy i brzegowców
- Pojawienie się tapirów
- Rozpoczęcie ewolucji koni
- Rozpoczęcie ewolucji trąbowców
- Pojawienie się pierwszych naczelnych (rodzaj Eosimius)
Eocen w Polsce
Osady eocenu występują w Polsce w dwóch głównych obszarach: na Niżu Polskim oraz w Karpatach. W późnym eocenie miała miejsce transgresja morska, która objęła północną i wschodnią Polskę, prowadząc do powstania piasków kwarcowo-glaukonitowych. Na obszarze Zatoki Gdańskiej utworzyła się delta z osadów naniesionych przez hipotetyczną rzekę Eridan, która dostarczała również materiał roślinny, w tym żywice drzew iglastych, tworzące złoże bursztynu.
W obrębie niżowego eocenu wyróżnia się kilka formacji, m.in.:
- formacja mosińska dolna
- formacja szczecińska
- formacja zielonczyńska
- formacja tanowska
- formacja mosińska górna
- formacja olsztyńska
- formacja pomorska
- formacja jerzmanowicka
- formacja z Siemienia
Na obszarze Tatr w eocenie również miała miejsce transgresja morska, z powstaniem zlepieńców i piaskowców, a później wapieni i dolomitów. Pod koniec eocenu obszar Tatr znalazł się pod wodą, co doprowadziło do osadzania się utworów fliszu podhalańskiego.
