Eneida

Wprowadzenie do „Eneidy”

Eneida to epicki poemat autorstwa Publiusza Wergiliusza Marona, składający się z 12 ksiąg i zawierający 9892 wiersze. Opowiada historię Eneasza, Trojańczyka, który jest legendarnym protoplastą Rzymian. Dzieło powstało w latach 29–19 p.n.e. z mecenatu Oktawiana Augusta.

Proces twórczy i publikacja

Wergiliusz pracował nad „Eneidą” przez dziesięć lat, tworząc najpierw prozatorski zarys, a następnie przekształcając go w wiersz. Po jego śmierci w 19 p.n.e. Oktawian August zlecił wydanie dzieła, mimo że Wergiliusz chciał je spalić. Poeci Lucjusz Wariusz Rufus i Plocjusz Tukka dokonali zmian w kolejności ksiąg i usunęli niektóre fragmenty. Mimo że „Eneida” nie została ukończona, zyskała ogromną popularność, wygrywając z wcześniejszym dziełem Enniusza, „Annales”.

Znaczenie kulturowe

„Eneida” była uznawana za nową „Iliadę” i „Odyseję”, stając się obowiązkową lekturą w szkołach. Jej wpływ można zauważyć w literaturze europejskiej przez ostatnie dwa tysiące lat, w tym w dziełach takich jak „Dziady” Adama Mickiewicza. Poemat jest ceniony za formę, melodyjny heksametr Wergiliusza oraz bogactwo aliteracji.

Podział i streszczenie ksiąg

Akcja „Eneidy” rozciąga się na siedem lat, od upadku Troi do osiedlenia się Eneasza w Italii. Poemat dzieli się na dwie części: I–VI oraz VII–XII. Część pierwsza przypomina „Odyseję”, opisując tułaczkę Eneasza, podczas gdy część druga przypomina „Iliadę”, koncentrując się na walkach w Italii.

Przegląd ksiąg

• Księga I: Eneasz i jego towarzysze zostają rozbici przez burzę wzbudzoną przez Junonę. Docierają do Kartaginy, gdzie Dydona zakochuje się w Eneaszu.
• Księga II: Eneasz opowiada o zdobyciu Troi i ucieczce z miasta.
• Księga III: Opis podróży Eneasza przez różne krainy, w tym spotkanie ze zjawą Kreuzy.
• Księga IV: Romans Eneasza i Dydony kończy się tragedią, gdy Dydona popełnia samobójstwo, gdy Eneasz opuszcza Kartaginę.
• Księga V: Eneasz organizuje igrzyska ku czci swojego ojca, Anchizesa, a kobiety trojańskie podpalają statki.
• Księga VI: Eneasz odwiedza Hades, gdzie spotyka dusze swoich potomków.
• Księga VII: Trojanie przybywają do Lacjum, co prowadzi do napięć z lokalnymi plemionami.
• Księga VIII: Eneasz szuka sojuszników i otrzymuje zbroję od Wulkana.
• Księga IX: Turnus atakuje oboz trojański, co prowadzi do dramatycznych wydarzeń.
• Księga X: Jowisz zwołuje naradę bogów, a Eneasz przybywa z pomocą.
• Księga XI: Rozejm dla pogrzebania poległych, a konflikty w obozach wzrastają.
• Księga XII: Decydujący pojedynek między Eneaszem a Turnusem kończy się zwycięstwem Eneasza.

Polskie tłumaczenia

W Polsce istnieje osiem kompletnych tłumaczeń „Eneidy”, w tym prace Andrzeja Kochanowskiego, Franciszka Dmochowskiego i Tadeusza Karyłowskiego.