Elektroujemność
Elektroujemność to miara zdolności atomów pierwiastków do przyciągania elektronów w trakcie tworzenia związków chemicznych. W przypadku różnicy elektroujemności między pierwiastkami, bardziej elektroujemny atom przyciąga elektrony, co prowadzi do polaryzacji wiązania. Gdy różnica ta jest znaczna, jak w przypadku sodu i chloru, dochodzi do pełnego przeskoku elektronów, co skutkuje powstaniem wiązania jonowego.
Skala Paulinga
Jedną z najbardziej znanych miar elektroujemności jest skala Paulinga, opracowana przez Linusa Paulinga w 1932 roku. Skala ta bazuje na pomiarach energii wiązań w dwuatomowych związkach chemicznych. Na skali Paulinga fluor ma najwyższą wartość (E = 4), natomiast cez i frans mają najniższą (E = 0,7). Elektroujemność rośnie w okresach i maleje w grupach układu okresowego.
- Fluor: E = 4
- Cez i frans: E = 0,7
- Lit: E = 1,0
- Be: E = 1,5
- C: E = 2,5
- N: E = 3,0
- O: E = 3,5
Choć skala Paulinga jest szeroko stosowana, jej precyzja jest ograniczona, co może prowadzić do błędnych wniosków.
Skala Allreda-Rochowa
Inną miarą jest skala Allreda-Rochowa, która oblicza elektroujemność na podstawie liczby atomowej i promienia walencyjnego. Zdefiniowano w niej siłę przyciągania elektronów przez jądro atomowe, opisaną równaniem:
Wartość elektroujemności w tej skali można obliczyć ze wzoru:
Skala Allreda-Rochowa często daje bardziej praktyczne wyniki niż skala Paulinga, ponieważ uwzględnia bezpośrednie oddziaływanie elektronów z jądrem.
Skala Mullikena
Ostatnią z omawianych miar jest skala Mullikena, która uwzględnia rzeczywisty stan atomu w cząsteczce, a więc liczbę i rodzaj wiązań, w jakich atom uczestniczy. Ta skala charakteryzuje się zmiennością elektroujemności pierwiastków w zależności od kontekstu, co utrudnia jej praktyczne zastosowanie.