„`html
Ełdyty Wielkie
Ełdyty Wielkie (niem. Gross Elditten) to osada w Polsce, zlokalizowana w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Lubomino, przy drodze wojewódzkiej nr 593. W latach 1975–1998 miejscowość należała do województwa olsztyńskiego, a jej historia sięga regionu Warmii.
Historia wsi
Ełdyty są najstarszą wsią parafialną w Warmii, lokowaną w 1289 roku przez biskupa Henryka Fleminga. Początkowo wieś znajdowała się w rękach rodziny Wendepfaffe. W latach 1667–1908 Ełdyty były własnością rodziny Hatyńskich. Po II wojnie światowej właścicielem został ród Strachowsky.
W 1747 roku Dorota Zegger z Ełdyt została oskarżona o czary i skazana na śmierć, jednak właściciel wsi zmienił wyrok na ścięcie głowy.
Parafia
Parafia w Ełdytach została ustanowiona w akcie lokacyjnym z 1289 roku. Kościół pw. św. Marcina, zbudowany w XIV wieku, jest jednym z nielicznych z prywatnym patronatem w diecezji warmińskiej. W 1772 roku w parafii odnotowano różne akty, w tym 16 urodzin i 14 zgonów.
Kościół wykonany jest z granitu, z neogotyckim wystrojem wnętrza, a jego remont w latach 1885–1886 podniósł mury korpusu.
Demografia i infrastruktura
- 1818 r. – 133 mieszkańców
- 1939 r. – 249 mieszkańców
- 2000 r. – 310 mieszkańców
W XVIII wieku w Ełdytach funkcjonował młyn wodny i wiatrak. Zachował się również XIX-wieczny dwór, który od 2002 roku jest w rękach prywatnych.
Zabytki
Kościół w Ełdytach uważany jest za jeden z najstarszych murowanych kościołów na Warmii. Zachodni portal kościoła był zabezpieczony bramą, co świadczy o jego funkcji obronnej w czasach niepokojów.
Bibliografia
- Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec – „Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich”, Olsztyn 2001.
- Tadeusz Chrzanowski – „Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii”, Olsztyn, 1978.
- Andrzej Kopiczko – „Ustrój i organizacja diecezji warmińskiej w latach 1525-1772”, Olsztyn 1993.
- Jan Chłosta – „Słownik Warmii (historyczno-geograficzny)”, Olsztyn 2002.
„`
