Ekwiwokacja
Ekwiwokacja, pochodząca z francuskiego i łacińskiego, to błąd logiczno-językowy, który występuje w sytuacji, gdy to samo wyrażenie, mające różne znaczenia, jest używane w jednej wypowiedzi w różnorodny sposób.
Definicja
Ekwiwokacja ma miejsce, gdy:
- wyrażenie występuje przynajmniej dwukrotnie w wypowiedzi,
- jest użyte w różnych znaczeniach w różnych miejscach,
- wypowiedź zakłada, że wyrażenie ma to samo znaczenie w każdym z tych miejsc.
Wskazówki
Ekwiwokacja często wynika z przyzwyczajenia do jednego z pokrewnych znaczeń danego wyrazu. Aby jej uniknąć, warto:
przed użyciem terminu przemyśleć, czy w kontekście wypowiedzi ma on zamierzone znaczenie.
Przykłady
Ekwiwokacja można zobrazować na przykładach:
- Arytmetyka zajmuje się dodawaniem liczb. Dodawanie liczb jest czynnością psychiczną, więc arytmetyka zajmuje się czynnościami psychicznymi. W tym przypadku „dodawanie liczb” ma różne znaczenia: operacji matematycznej oraz czynności psychicznej.
- Logika w szerokim znaczeniu oznacza dyscyplinę podającą zasady poprawnego myślenia. Poprawne myślenie jest czynnością psychiczną, więc logika zajmuje się czynnościami psychicznymi. Podobnie jak w pierwszym przykładzie.
Spory słowne
Ekwiwokacja prowadzi do sporów słownych, w których rozmówcy mogą być przekonani, że spierają się o konkretny problem, podczas gdy w rzeczywistości różnice dotyczą znaczenia słów. Konflikty takie trudno rozwiązać bez ustalenia definicji używanych pojęć.
Przykłady sporów słownych
- Jeden z dyskutantów mówi, że zamek jest duży, podczas gdy rozmówca myśli o zamku u drzwi, twierdząc, że jest mały.
- Żona mówi, że dzieci nie mogą wchodzić do parku, na co mąż odpowiada, że mogą. Ich spór dotyczy różnych grup dzieci.
- Jedna osoba twierdzi, że narkotyki są zawsze nielegalne, na co druga odpowiada, że kofeina i nikotyna są legalne. Słowo „narkotyk” jest interpretowane różnie.
- W dyskusji o aborcji jeden z dyskutantów definiuje człowieka jako osobnika od chwili poczęcia, a drugi od momentu narodzin, co prowadzi do nieporozumienia.
W każdym z tych przypadków rozmówcy posiadają odmienne definicje używanych terminów, co prowadzi do nieporozumień i sporów.
