Ekliptyka
Ekliptyka to okrąg wielki na sferze niebieskiej, po którym Słońce pozornie porusza się w ciągu roku, obserwowane z Ziemi. Płaszczyzna ekliptyki zawiera orbitę Ziemi, a orbity wszystkich planet Układu Słonecznego znajdują się blisko tej płaszczyzny. Wzdłuż ekliptyki usytuowane są konstelacje zodiakalne.
Nachylenie Ekliptyki
Aktualne nachylenie płaszczyzny równika niebieskiego względem ekliptyki wynosi 23°26′14″, co jest wynikiem nachylenia osi Ziemi. Po raz pierwszy kąt ten wyznaczono w Chinach około 1100 roku p.n.e., na podstawie obserwacji długości cienia rzucanego przez gnomon. Nachylenie orbity Księżyca względem ekliptyki wynosi około 5°.
Ruch Słońca
Rok trwa około 365,25 dni, co oznacza, że Słońce przesuwa się o około 1° dziennie wzdłuż ekliptyki, poruszając się z zachodu na wschód, w przeciwieństwie do dobowego ruchu sfery niebieskiej.
Punkty Przecięcia
Ekliptyka i równik niebieski przecinają się w dwóch punktach: punkcie Barana i punkcie Wagi. Gdy Słońce znajduje się w tych punktach, następuje zrównanie dnia z nocą, co oznacza, że noc i dzień trwają około 12 godzin w każdym miejscu na Ziemi.
Przesilenia Słoneczne
- Letnie przesilenie: Słońce osiąga najwyższy punkt na północ od równika niebieskiego (półkula północna).
- Zimowe przesilenie: Słońce znajduje się w najniższym punkcie na południe od równika niebieskiego (półkula południowa).
Zaćmienia
Zaćmienia występują, gdy Księżyc w pełni lub nowiu znajduje się blisko przecięcia swojej orbity z ekliptyką. W przypadku pełni można zaobserwować zaćmienie Księżyca, a podczas nowiu – zaćmienie Słońca, związane z rzucaniem cienia Księżyca na Ziemię.