EDSAC: Historia i znaczenie
EDSAC, czyli Electronic Delay Storage Automatic Calculator, to komputer oparty na architekturze von Neumanna, zaprojektowany przez Maurice’a Wilkesa i jego zespół z University of Cambridge. Pierwszy program uruchomiono na nim 6 maja 1949 roku. EDSAC był pierwszym komputerem stosowanym w praktyce do badań uniwersyteckich, a jego wcześniejsza wersja, Small-Scale Experimental Machine, była pierwszym komputerem wykonującym zapisany program.
W konstrukcji EDSAC wykorzystano pamięć dynamiczną na rtęciowych liniach opóźniających oraz lampy próżniowe dla układów logicznych. W 1953 roku David Wheeler wprowadził rejestr indeksowy jako rozszerzenie oryginalnej konstrukcji. Projekt EDSAC zyskał wsparcie brytyjskiej firmy J. Lyons & Co. Ltd., która później stworzyła pierwszy komercyjny komputer LEO I oparty na jego projekcie.
Replika EDSAC
W 2011 roku National Museum of Computing rozpoczęło prace nad stworzeniem działającej repliki EDSAC. Z okazji stulecia urodzin sir Maurice’a Wilkesa, w 2013 roku muzeum zaprezentowało podstawowe elementy komputera. Wystawa rekonstruowanego EDSACa została oficjalnie otwarta w listopadzie 2014 roku. W 2018 roku niektóre z podsystemów EDSACa działały nieprzerwanie przez milion cykli, co potwierdza ich niezawodność.
Kluczowe podsystemy
Wśród najważniejszych podsystemów, które działały nieprzerwanie, można wymienić:
- główna jednostka sterująca – odpowiedzialna za pobranie i wykonanie instrukcji
- dostęp do pamięci – układ koincydencyjny i recyrkulacja linii opóźniającej
- układy dekodowania i kodowania rozkazów
- jednostka arytmetyczno-logiczna
- generowanie impulsów zegara i liczby
Dane techniczne
- szybkość: 650 operacji na sekundę
- zegar: 500 kHz
- pamięć:
- operacyjna pamięć rtęciowa: 1024 słowa długości 17 bitów
- taśmowa – dodana w 1952 roku
- urządzenia zewnętrzne:
- dalekopis
- czytnik i perforator taśmy
- technologia: 3000 lamp elektronowych, 12 stojaków
- zasilanie: 12 kW
Podsumowanie
EDSAC odegrał kluczową rolę w historii informatyki, jako pierwszy komputer stosowany w praktyce badawczej. Jego innowacyjne podejście do architektury komputerowej oraz wykorzystanie pamięci dynamicznej i lamp próżniowych stanowią fundamenty nowoczesnych systemów komputerowych.
