Dziel i rządź
„Dziel i rządź” to zasada polegająca na wywoływaniu wewnętrznych konfliktów wśród przeciwników, aby łatwiej nimi manipulować. Przykłady jej zastosowania sięgają starożytności, kiedy to Rzymianie stosowali tę strategię na podbitych terenach, tworząc umowy z lokalnymi ludami, co uniemożliwiało im zjednoczenie się przeciwko Rzymowi. Zasada ta była również wykorzystywana przez władców, takich jak cesarze rzymscy czy Ludwik XIV, który grał ambicjami swoich ministrów, aby nie dopuścić do ich zbyt silnej pozycji.
Współczesne demokratyczne państwa postrzegają tę strategię negatywnie, z uwagi na jej destrukcyjne skutki i antysolidarystyczny charakter.
W okresie zaborów
W czasach zaborów zasada „dziel i rządź” była stosowana przez różne władze zaborcze:
- Austriacy wspierali ruch greckokatolicki i ukraiński, aby osłabić polską dominację w Galicji.
- Rosja carska promowała odrębność ruską, traktując ludność jako „naród rosyjski” po likwidacji kościoła unickiego.
- Władze niemieckie i pruskie starały się wprowadzić podziały między Polakami, stosując różne terminy i kategorie etniczne.
II Rzeczpospolita
W II Rzeczypospolitej polskie władze również stosowały zasadę „dziel i rządź”. Przykładem może być przypisywanie Białorusinów do grupy Poleszuków oraz promowanie odrębności Hucułów i Łemków, co miało na celu osłabienie ukraińskiego ruchu narodowego.
II wojna światowa
Podczas II wojny światowej naziści zastosowali tę samą zasadę wobec okupowanej Polski. Heinrich Himmler w tajnym memorandum z 1940 roku opisał strategię dzielenia Polaków na jak najwięcej grup etnicznych. Celem było rozbicie polskiej tożsamości narodowej oraz osłabienie jedności wśród różnych narodowości, takich jak Ukraińcy, Białorusini, Górale, Łemkowie czy Kaszubi. Himmler podkreślał, że interesem Niemców jest nie tylko brak jedności, ale także zniknięcie odrębnych narodów na tych terenach.
