„`html
Dzięgiel litwor – Angelica archangelica
Dzięgiel litwor, znany także jako angelika, to roślina z rodziny selerowatych, występująca dziko w górzystych i wilgotnych rejonach Europy oraz Azji. W Polsce rośnie w Sudetach, Karpatach oraz wzdłuż wybrzeża i dolin rzek. Roślina ta ma wiele nazw ludowych, takich jak dzięgiel lekarski, anielskie ziele czy archangielski korzeń.
Morfologia
- Pokrój: Wysoka roślina, osiągająca do 2,5 m wysokości, o wyraźnym zapachu.
- Łodyga: Gruba, naga, bruzdowana i pusta w środku.
- Kłącze i korzenie: Krótkie, pofałdowane, z cienkimi, bruzdowanymi korzeniami.
Skład chemiczny
Olejek eteryczny dzięgla zawiera różne związki aktywne, w tym β-fellandren i α-pinen. Skład olejku może różnić się w zależności od części rośliny oraz miejsca występowania.
Zbieranie i suszenie
Korzenie dzięgla zbiera się w październiku, po czym oczyszcza się je z ziemi i suszy w temperaturze do 35 °C.
Działanie i zastosowanie
Dzięgiel litwor jest znany ze swoich właściwości zdrowotnych, w tym działania rozgrzewającego i łagodzącego bóle. Stosowany jest w przypadku dolegliwości trawiennych, skurczów, braku apetytu oraz jako środek uspokajający. Olejek eteryczny wykazuje również aktywność przeciwdrobnoustrojową i przeciwgrzybiczą wobec różnych patogenów.
Roślina ozdobna
Dzięgiel litwor jest uprawiany również jako roślina ozdobna, ceniona za swój atrakcyjny wygląd oraz przyjemny zapach.
Uprawa
Roślina rozmnażana jest z nasion, które można wysiewać na rozsadniku lub bezpośrednio do gruntu. Preferuje gleby średnio żyzne i dobrze przepuszczalne.
Nazewnictwo
Nazwa łacińska „archangelica” wywodzi się od słowa „archangelos”, co oznacza archanioła. W Tatrach istnieje wiele miejscowości nazwanych na cześć tej rośliny, takich jak Dolina Litworowa.
Podsumowanie
Dzięgiel litwor to roślina o licznych zastosowaniach leczniczych i ozdobnych, charakteryzująca się bogatym składem chemicznym i atrakcyjnym pokrojem. Warto zwrócić uwagę na jej właściwości zdrowotne oraz sposób uprawy.
„`
