Wprowadzenie
Dzbanecznikowate (Nepenthaceae) to rodzina roślin owadożernych, która obejmuje różnorodne gatunki, takie jak Anurosperma, Bandura oraz Phyllamphora. Rośliny te występują w tropikalnych obszarach Azji, Australii i Oceanii, gdzie ich różnorodność jest znaczna.
Budowa i biochemia
Dzbaneczniki charakteryzują się solidną budową pędów, które osiągają od 3 do 40 cm długości. Ich dzbanki, zazwyczaj w kolorach czerwonym, zielonym lub mieszanym, zawierają ciecz z enzymami trawiennymi oraz substancjami antybakteryjnymi. Odczyn pH ich soku trawiennego wynosi około 2,5.
- Substancje czynne: fenole, chinony, plumbagina, droseron, hydroksydroseron.
Ekologia i wymagania siedliskowe
Dzbaneczniki występują w różnych ekosystemach, zarówno leśnych, jak i trawiastych, w strefie międzyzwrotnikowej. Uwalniają olejki eteryczne, które przyciągają owady. Ich pułapki wabią głównie zapachem przypominającym kwiaty oraz nektarem.
Grupa zwierząt związana z dzbanecznikami
Do dzbaneczników przyciągane są różne organizmy, w tym mrówki i inne owady, które mogą stanowić ofiarę roślin. W dzbankach żyją także specyficzne gatunki zwierząt, jak wyraki upiorne, które korzystają z resztek ofiar.
Taksonomia
W systematyce roślin dzbaneczniki są blisko spokrewnione z rosiczkowatymi. Kluczową pracę nad tym rodzajem przeprowadził holenderski botanik Benedictus Hubertus Danser w 1928 roku. Status wielu gatunków pozostaje niejasny, a taksonomia jest problematyczna, szczególnie w przypadku nizinnych gatunków o dużej zmienności.
Ochrona i zagrożenia
Na Czerwonej liście IUCN, dzbaneczniki są klasyfikowane w różnych kategoriach zagrożenia. Krytycznie zagrożone są takie gatunki jak N. aristolochioides i N. attenboroughii. Łącznie, 10 gatunków jest krytycznie zagrożonych, 14 zagrożonych, a 21 narażonych.
Zastosowanie
Niektóre gatunki dzbaneczników są uprawiane jako rośliny ozdobne. Dojrzałe dzbanki wykorzystywane były historycznie jako pojemniki na wodę i żywność.
