Definicja dynastii
Dynastia, pochodząca z greckiego terminu dynasteia, oznacza ród władców, takich jak książęta, królowie czy cesarze, którzy panują po sobie. Termin ten stosuje się, gdy co najmniej dwie osoby z tej samej rodziny obejmują władzę bez znacznych przerw. W historii istniały także dynastie władców niespokrewnionych.
Obecnie rządząca dynastia w danym kraju nazywana jest domem panującym, np. Dom Habsburgów czy Dom Windsorów. Dynastie pojawiły się już w starożytności, a ich władzę często przekazywano z pokolenia na pokolenie.
Wygasanie dynastii
Dynastia wygasa w momencie śmierci ostatniego męskiego potomka. Czasami jednak udaje się utrzymać jej ciągłość, jak w przypadku dynastii Habsburgów czy Grimaldów, gdzie żony następcy tronu przyjmują nazwisko rodu.
Linie boczne
W ramach dynastii często powstają linie boczne, które mogą tworzyć odrębne dynastie. Przykładem jest dynastia Windsorów, która jest boczną linią dynastii Koburgów.
Rodziny niemonarchiczne
Termin „dynastia” jest także używany w kontekście rodzin niemonarchicznych, gdzie kilka pokoleń zajmuje się tą samą dziedziną, np. polityką, jak w przypadku rodzin Kennedych czy Bushów w USA.
Znane dynastie i rody panujące
Oto niektóre znane dynastie, pogrupowane według okresu historycznego i geograficznego:
Starożytne dynastie
- Babilońskie: I dynastia z Babilonu, II dynastia z Isin, dynastia chaldejska
- Perskie: Achemenidzi, Sasanidzi
- Rzymskie: dynastia julijsko-klaudyjska, Antoninowie
Europejskie dynastie
W Europie znane dynastie to m.in. Burbonowie, Habsburgowie i Walezjusze.
Islamskie dynastie
- Arabskie: Haszymici, Umajjadzi, Abbasydzi
- Tureckie: Osmanowie, Seldżucy
Indyjskie dynastie
- Guptowie, Mogołowie
Dynastie Dalekiego Wschodu
- Chińskie: dynastie Xia, Zhou, Han, Ming
- Koreańskie: Wang, Yi
- Japońska: dynastia Yamato, obecna do dziś
Wszystkie te dynastie miały istotny wpływ na rozwój polityczny i kulturowy swoich regionów oraz historii ludzkości.
