Zgromadzenie Synów Matki Bożej Bolesnej (Doloryści)
Zgromadzenie Synów Matki Bożej Bolesnej, znane jako Doloryści, było zakonem bezhabitowym założonym przez bł. Honorata Koźmińskiego w 1893 roku w Nowym Mieście nad Pilicą. Zakon funkcjonował do 2016 roku, kiedy to został połączony z Zakonem Braci Mniejszych (franciszkanami).
Historia Zgromadzenia
Okres do I wojny światowej
Zgromadzenie powstało w odpowiedzi na represje zaborcze, które dotknęły Kościół katolicki oraz zakony. Celem Zgromadzenia było stworzenie „podziemnego” Kościoła, który mógłby funkcjonować mimo ograniczeń. Inspiracją były „ukryte” życie Jezusa i Marii w Nazarecie.
Główne założenia opierały się na III Regule Św. Franciszka, obejmując modlitwę, pracę oraz życie w ubóstwie, czystości i posłuszeństwie. Członkowie Zgromadzenia koncentrowali się na ewangelizacji wśród dzieci i młodzieży, zakładając warsztaty, szkoły oraz internaty.
Okres międzywojenny
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Zgromadzenie działało jako Towarzystwo Wychowawczo-Oświatowe „Przyszłość”. W tym okresie zyskało znaczną popularność i wsparcie lokalnych władz. Prezydentem Zgromadzenia był o. Bolesław Neumana.
Okres II wojny światowej
Doświadczenia z ukrytej działalności przed wojną umożliwiły Doloryście kontynuację pracy, pomimo strat osobowych związanych z oskarżeniami o tajne nauczanie.
Po II wojnie światowej
W socjalistycznej Polsce działalność Zgromadzenia została ograniczona przez upaństwowienie majątku w 1948 roku, co spowodowało utratę szkół i domów zakonnych. Członkowie Zgromadzenia pracowali jako zakrystianie, katecheci lub ukrywali swoje zakonne powołanie w instytucjach świeckich.
W 2016 roku Zgromadzenie zostało połączone z Zakonem Braci Mniejszych, co wiązało się z przyjęciem habitów i zmianą reguły zakonu.
Podsumowanie
Zgromadzenie Synów Matki Bożej Bolesnej, znane jako Doloryści, miało na celu ewangelizację i wsparcie społeczności, szczególnie w trudnych czasach. Po wielu latach działalności, w 2016 roku, połączono je z Zakonem Braci Mniejszych, co zakończyło jego autonomiczną historię.
