|rok = 2022
|strefa numeracyjna = 91
|kod pocztowy = 73-115
|tablice rejestracyjne = ZST
|SIMC = 0774530
|kod mapy = Dolice (gmina)
|współrzędne = 53°11’24″N 15°12’08″E
|commons = Category:Dolice, gmina Dolice
|www =
}}
Dolice () – wieś w Polsce, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie stargardzkim, w gminie Dolice, 20,5 km na południowy wschód od Stargardu (siedziby powiatu).
Historia
Dolice posiadają metrykę wczesnośredniowieczną, wzmiankowana w 1282 r., jako własność klasztoru w Kołbaczu.
Pierwszą pisaną informację o plemieniu Pyrzyczan, do którego należały m.in. grody obecnej gminy Dolice przekazał tzw. Geograf Bawarski w 850 roku n.e. W 1535 roku z dóbr poklasztornych i kościelnych utworzono domenę państwową z siedzibą w Dolicach. Z dzieła pt. 'Konsistorialrates’ Büggemanna z 1774 roku, dowiadujemy się o majątku kościelnym oraz o gospodarstwie kaznodziei i kościelnego, a także o całych Dolicach. Czytamy w nim m.in.: „…Dolice położone są na południe od Suchania i na południowy wschód od Stargardu. Przez wieś przepływa Mała Ina. W północno-wschodniej części wsi znajduje się folwark (dobro) z zarządem, kompleks łąk i obsługujący wieś młyn wodny. Znajduje się tam również folwark kaznodziei i kościelny, 27 rolników z sołtysem, 10 zagrodników, 1 kowal, 1 dom wdowy po kaznodziei, 10 budników (w folwarku Mogilica dwóch)…”. Do dóbr kościelnych należały również owczarnie w Mogilicy wraz z przyległymi łąkami, pastwiskami i polami. Majętności kościelne w Dolicach wraz z Dobropolem, stanowiły obszarowo największą posiadłość Kościoła na Pomorzu.
W 1847 roku doprowadzono do Dolic linię kolejową. Obok dworca kolejowego, w którym mieściła się także spedycja pocztowa, urządzono bocznicę przeładunkową towarów, z której korzystała okoliczna ludność. Pod koniec lat dwudziestych XX wieku Dolice stanowiły dużą osadę typu małomiasteczkowego z kościołem parafialnym i plebanią. Folwark domenalny złożony był z dwóch podwórzy i kilku budynkowej kolonii mieszkalnej oraz gorzelni, cegielni i stadniny koni. W Dolicach mieściło się kilka urzędów, instytucji i zakładów pracy, takich jak: leśnictwo państwowe, urząd pocztowy i celny, szkoła, ośrodek zdrowia (z dwoma lekarzami), apteka, posterunek policji, dom dziecka, dworzec kolejowy ze stacją przeładunkową towarów. Osiedle pracowników kolejowych (z lat dwudziestych XX wieku), złożone z kilku segmentów dwukondygnacyjnych domów mieszkalnych, połączonych parterowymi budynkami gospodarczymi z poddaszem użytkowym. W Dolicach istniał także drugi zespół młyński (od lat dwudziestych XX wieku) u wylotu obecnej ul. Wojska Polskiego, składający się z budynku młyńskiego, magazynu oraz domu mieszkalnego z zapleczem gospodarczym. Działała także olejarnia, wiatrak, tartak, rozlewnia napoi, karczma, 5 zajazdów, 3 piekarnie, zakład fotograficzny i inne. Wykonywane były prawie wszystkie zawody ręczne: kowalstwo, murarstwo, stolarstwo, szewstwo, krawiectwo, fryzjerstwo i inne. Łącznie mieszkało w Dolicach w tym czasie 1669 ludzi.
Archeologia
W latach 70. XX wieku, przeprowadzono szereg prac archeologicznych pod kierunkiem prof. Tadeusza Wiślańskiego. Przebadany został m.in. podwójny grób megalityczny, tzw. grobowiec kujawski, przy granicy pól Pomietowa i Karska oraz inne położone na polach Krępcewa i w lesie w pobliżu Dolic.
Również w latach 70. XX wieku, archeolodzy szczecińskiego oddziału ZANIKM PAN pod kierunkiem S. Wesołowskiego i H. Bony, przeprowadzili szereg prac badawczych na terenie lasu pomiędzy miejscowościami: Dolice, Mogilica i Sądów, które potwierdziły występowanie rozległych cmentarzysk kurhanowych i towarzyszących im śladów osad, należących do tzw. kultury łużyckiej (1300-400 lat p.n.e.).
Zachowane stanowiska archeologiczne:
* Megalit sprzed 5 tys. lat, z młodszej epoki kamienia (neolitu), pozostałość po kulturze pucharów lejkowatych;
* Ślady osad z okresu rzymskiego starszego i wczesnego średniowiecza;
* Grodzisko słowiańskie z XIII wieku założone na miejscu osady z okresu rzymskiego starszego (I-II w. n.e.) i wczesnego średniowiecza (VI-XI w. n.e.). Było ono siedzibą administracji w obrębie wielkiej posiadłości feudalnej cystersów z Kołbacza. Odgrywało ważną rolę punktu strażniczo-militarnego w czasie licznych walk pogranicznych, które toczyły się w XIII i XIV w. pomiędzy książętami pomorskimi, a margrabiami brandenburskimi. W pobliżu grodu powstał folwark cystersów oraz wieś, wzmiankowana w źródłach pisanych już w 1282 roku przy okazji potwierdzania posiadanych już wcześniej dóbr przez cystersów kołbackich.
Stanowiska te świadczą o bardzo wczesnym zasiedleniu tego terenu.
Po północnej stronie wsi poza rzeką, zlokalizowany był folwark domenalny utworzony po kasacji dóbr klasztoru kołbackiego w 1532 r
.
II wojna światowa
W okresie wojny znajdowało się tu okresowo kilka zbiorowych obozów pracy przymusowej. Jedna z grup przetrzymywana była w baraku nad jeziorem, na wysokości stacji kolejowej. Drugim miejscem był majątek ziemski, w którym pracowała dość liczna grupa robotników przymusowych.
Okolice Dolic objęte były operacją Sonnenwende w okresie od połowy do końca lutego 1945 roku. Ostatecznie wyzwolone przez wojska marszałka Żukowa 9 lutego 1945 r.
Okres powojenny
W pobliskim lesie znajdowała się dość długo jednostka wojskowa zabezpieczająca składy, magazyny i maszyny rozmontowane w niemieckich fabrykach, skąd wysyłano je do ZSRR. W lipcu 1945 z Dolic wysiedlono wszystkich Niemców.
Zabytki
* kościół, dominantę układu owalnicowego oraz najstarszy element historycznej kompozycji wsi stanowi murowany (kamienno-ceglany) kościół parafialny z 1596 r. Najstarszą częścią kościoła jest korpus nawowy z zachowanymi elementami architektury renesansowej (1596 r.). W XVIII wieku dobudowano okazałą i urokliwą wieżę z ciekawą drewnianą ośmioboczną latarnią zwieńczoną barokowym, blaszanym hełmem. W XIX wieku dostawiono do nawy ceglaną neogotycką kruchtę boczną oraz do wieży dwa aneksy z klatkami schodowymi na chór. Kościół posiada cenne wyposażenie: manierystyczny ołtarz i renesansową ambonę z 1613 r. (fundacja rodu Wedel, v. Borcie i v. Papstein dla kościoła w Morzycy).
W XIX wiecznej chrzcielnicy znajdowała się (obecnie w zbiorach Kurii Metropolitarnej w Szczecinie) zabytkowa (barokowa) misa chrzcielna z 1646 r. Na drewnianym kolebkowym stropie widnieją malowidła ze scenami i napisami nawiązującymi do Nowego Testamentu.
; inne
Cmentarze
W okolicznych lasach i na polach znajdują się pojedyncze kurhany, a nawet całe cmentarzyska, jako pamiątki po dawnych mieszkańcach tych ziem. Pozostają one świadectwem ciągłości osadniczej, trwającej od kilku tysięcy lat.
Cmentarz przy kościele
Na terenie kościoła znajduje się historyczna nekropolia ukryta obecnie pod powierzchnią ziemi. Wyeksponowana została jedynie płyta nagrobna pochodząca z ok. 1831 roku z grobu żony byłego pastora. Przymurowano ją do zewnętrznej ściany kruchty bocznej kościoła. Widniejący napis w języku niemieckim informuje, że spoczywają tam doczesne szczątki Fryderyki Krystyny Wilchelminy Bluth z domu Schwabes, wdowy po zmarłym kaznodziei Jakubie Auguście Peterze Bluth, urodzonej 30 stycznia 1759 r., zmarłej 12 stycznia 1831 r. Płytę tę ufundowały dzieci i przyjaciele.
* Dwa leśne cmentarze, które znajdowały się na terenie późniejszej bazy magazynowej jednostki LWP Nr 3338 w Dolicach. Od 15 sierpnia 1922 roku istniał tam czterooddziałowy dom dziecka. Jeden z ww. cmentarzy prawdopodobnie związany był z funkcjonowaniem tego domu. Natomiast drugi – starszy, mógł należeć do którejś z zaginionych miejscowości w pobliżu Dolic (Treben, Stenwehr, Niribena, De Linde), o których piszą historycy.
Administracja
Bezpośrednio po zdobyciu terenu gminy przez oddziały Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego utworzono komendantury w oparciu o niemiecki podział administracyjny.
Władza radzieckich komendantów wojennych trwała od lutego 1945 r. do czerwca 1945 r.
14 marca 1945 r. Rada Ministrów RP podjęła decyzję o zorganizowaniu na ziemiach odzyskanych administracji polskiej. Utworzono 4 okręgi w tym Okręg Pomorze Zachodnie. podzielone na obwody w granicach dawnych powiatów. Obwód pyrzycki, do którego należał teren Dolic, miał początkowo siedzibę w Lipianach, gdyż Pyrzyce były bardzo zniszczone.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dolice. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa szczecińskiego.
Demografia
Powojenne Dolice zasiedliła ludność głównie z Kresów Wschodnich oraz Polski wschodniej i centralnej.
