Doktor Jekyll i pan Hyde
Doktor Jekyll i pan Hyde (ang. Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde) to nowela autorstwa Roberta Louisa Stevensona, opublikowana 5 stycznia 1886 roku. Dzieło to jest znane z eksploracji psychopatologii i podwójnej osobowości, a fraza „Jekyll i Hyde” w kulturze anglojęzycznej odnosi się do osób o dwulicowej naturze. Nowela szybko stała się bestsellerem i inspiracją dla wielu adaptacji filmowych.
Fabuła
Akcja utworu toczy się wokół londyńskiego prawnika, Johna Gabriela Uttersona, który prowadzi śledztwo w sprawie tajemniczych powiązań między jego przyjacielem dr Henrym Jekyllem a Edwardem Hyde’em, człowiekiem o mrocznej osobowości. Utterson podejrzewa, że Hyde zastrasza Jekylla, aby uczynić go swoim spadkobiercą.
Po brutalnym morderstwie sir Danversa Carewa, Utterson odkrywa, że sprawcą jest Hyde, a narzędzie zbrodni należy do Jekylla. Po pewnym czasie Jekyll przestaje utrzymywać kontakt z przyjaciółmi. Jego znajomy, dr Hastie Lanyon, umiera w szoku po odkryciu prawdy o Jekyllu. Jekyll ujawnia Uttersonowi w liście, że stworzył eliksir, który pozwala mu przemieniać się w Hyde’a – wcielenie zła, bez wyrzutów sumienia. Po serii dramatycznych wydarzeń, Jekyll traci kontrolę nad swoimi przemianami, co prowadzi go do tragicznego końca.
Adaptacje filmowe
Nowela doczekała się licznych ekranizacji, w tym:
- Dr. Jekyll and Mr. Hyde – krótkometrażowy film z 1908 roku
- Doktor Jekyll i pan Hyde – film z 1931 roku
- The Two Faces of Dr. Jekyll – film z 1960 roku
- Mary Reilly – film z 1996 roku
- Dr Jekyll i pan Hyde – film z 2002 roku
Parodie i nawiązania
Postać Jekylla i Hyde’a pojawia się również w wielu parodiach oraz nawiązaniach w popkulturze, m.in.:
- Abbott i Costello spotykają Jekylla i Hyde’a – film z 1953 roku
- Jekyll i Hyde… Znowu razem – film z 1982 roku
- Wednesday (2022) – postać Hyde’a w produkcji Tima Burtona.
„Doktor Jekyll i pan Hyde” jest nie tylko klasyczną powieścią, ale także inspiracją dla wielu twórców, którzy w różnorodny sposób eksplorują temat podwójnej osobowości.
