Dewon
Dewon to czwarty okres ery paleozoicznej, trwający około 60 milionów lat (od 419,2 ± 3,2 do 358,9 ± 0,4 mln lat temu). W geochronologii dzieli się na trzy epoki: dewon wczesny, środkowy i późny. W chronostratygrafii jest systemem eratemu, leżącym pomiędzy sylurem a karbonem, podzielonym na dewon dolny, środkowy i górny. Nazwa pochodzi od hrabstwa Devon w Anglii, gdzie odkryto pierwsze skały tego systemu.
Podział
- Dewon późny (górny):
- famen
- fran
- Dewon środkowy:
- żywet
- eifel
- Dewon wczesny (dolny):
- ems
- zigen
- żedyn
Paleogeografia i geologia
W wczesnym dewonie doszło do zderzenia kontynentów Laurencji i Bałtyki, co doprowadziło do powstania Laurosji. Południowa półkula była zdominowana przez kontynent Gondwana. Dewon charakteryzował się ciepłym klimatem, a w Europie dominowały osady terygeniczne w dolnym dewonie, natomiast w późniejszych epokach występowały osady węglanowe.
Bogactwa naturalne
Formacje dewońskie zawierają złoża pirytu, rud miedzi, cynku, ołowiu oraz surowce węglanowe i okruchowe.
Flora
W morzach rozwijały się glony, a na lądzie pierwotne rośliny naczyniowe, w tym psylofity i pierwsze mszaki. W późnym dewonie pojawiły się rośliny nasienne oraz drzewiaste formy roślin naczyniowych.
Fauna
Wczesny dewon był czasem rozwoju planktonicznych graptolitów i raf koralowych. W tym okresie nastąpił znaczny rozwój ryb, w tym pierwszych ryb kostnoszkieletowych i mięśniopłetwych. Na lądzie pojawiły się pierwsze owady oraz formy przejściowe między rybami a płazami.
Dewon na ziemiach Polski
- Orogeneza kaledońska spowodowała wycofanie morza.
- W Polsce dominował gorący i suchy klimat.
- Na końcu dewonu miała miejsce transgresja morska, z wyjątkiem Sudetów.
- W Górach Świętokrzyskich i Sudetach występują pozostałości dewońskie, w tym wapienie i osady ilaste.
