Dekretały Grzegorza IX
Dekretały Grzegorza IX (Decretales Gregorii IX) to zbiór prawa kanonicznego, który został promulgowany 5 sierpnia 1234 roku przez papieża Grzegorza IX na mocy bulli Rex pacificus. Autorem zbioru był Rajmund z Penyafort, który opracował go na zlecenie papieża. Zbiór ten został włączony do Corpus Iuris Canonici.
Przyczyny i cel powstania
Dekretały powstały w odpowiedzi na złożoność i różnorodność przepisów prawa kanonicznego, co często prowadziło do trudności w ich stosowaniu. Wcześniejsze zbiory, w tym Dekret Gracjana, nie były wystarczające, a normy wydawane przez różnych prawodawców były często sprzeczne.
Źródła
Podstawowe źródła Dekretałów to dekretały papieskie oraz kanony soborowe, szczególnie z Soboru Laterańskiego III i IV. W zbiorze uwzględniono również teksty z kanonów Apostolskich, synodów oraz prawa rzymskiego i germańskiego, które nie znalazły się w Dekrecie Gracjana.
Systematyka
Zbiór jest podzielony na pięć ksiąg, które obejmują różne dziedziny prawa kanonicznego:
- iudex
- iudicum
- clerus
- connubia
- crimen
Całość zawiera 1871 capitula podzielonych na 185 tytułów. Należy jednak zauważyć, że autor nie uporządkował zagadnień w sposób merytoryczny.
Zawartość
- Księga I: normy ogólne, przepisy o święceniach i urzędach kościelnych
- Księga II: prawo procesowe
- Księga III: prawo osobowe, majątkowe, zakonne, przepisy o sakramentach
- Księga IV: prawo małżeńskie
- Księga V: prawo karne
Pominięto przepisy, które straciły moc obowiązującą oraz te, które były sprzeczne.
Znaczenie
Dekretały Grzegorza IX miały istotne znaczenie, gdyż były:
- Autentyczne: ogłoszone przez kompetentnego ustawodawcę
- Powszechne: obowiązywały wszystkich wiernych
- Jednolite: traktowane jako całość
- Wyłączne: stanowiły podstawowe prawo stosowane w sądach i szkołach
Bibliografia
Bp Piotr Hemperek, ks. Wojciech Góralski, Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r., Lublin 1995.
