Dąb omszony (Quercus pubescens)
Dąb omszony, znany również jako Quercus pubescens, to gatunek drzewa lub krzewu z rodziny bukowatych. Jest ciepłolubnym gatunkiem, występującym głównie w zachodniej i południowej Europie oraz Azji Mniejszej. W Polsce można go spotkać w rezerwacie Bielinek nad dolną Odrą, co stanowi jego północną granicę zasięgu.
Morfologia
- Pokrój: Drzewo do 25 m wysokości lub duży krzew z wieloma pniami.
- Pień: Kora szarobrązowa do czarnobrązowej, podzielona na kanciaste płytki.
- Pędy: Młode gałązki owłosione gwiazdkowatymi włoskami.
- Liście: Skrętoległe, długości 6–12 cm, z szaro owłosioną stroną spodnią.
- Kwiaty: Męskie w długich kotkach, żeńskie w grupach 2–5, kwitną w kwietniu i maju.
- Owoce: Krótkoszypułkowe, błyszczące żołędzie, mniejsze niż u dębu szypułkowego.
Ekologia
Dąb omszony rośnie na glebach wapiennych, często w strefach górskich do 800 m n.p.m., a czasem do 1500 m n.p.m. Występuje w czystych dąbrowach lub w lasach mieszanych z innymi gatunkami, takimi jak dąb bezszypułkowy czy grab pospolity.
Zmienność
Gatunek jest bardzo zmienny, z licznymi eko- i morfotypami, które mogą być klasyfikowane jako odrębne gatunki. Wyróżnia się m.in.:
- Quercus ichnusae – endemit Sardynii
- Quercus congesta – występująca na Półwyspie Apenińskim
- Quercus dalechampii – występująca w południowej Europie
Zagrożenia i ochrona
Dąb omszony w Polsce występuje tylko w rezerwacie Bielinek. Gatunek ten jest uznawany za krytycznie zagrożony (kategoria EN) i wymiera w Polsce. Status ochrony jest różnie interpretowany, co wpływa na jego klasyfikację jako gatunku antropogenicznego lub reliktowego.
Zastosowanie
- Drewno: twarde i trwałe, używane dawniej na podkłady kolejowe.
- Żołędzie: pozbawione taniny, nadają się do spożycia na surowo.
Dąb omszony jest zatem ważnym elementem europejskiej flory, z bogatą historią i znaczeniem ekologicznym oraz użytkowym.
