Czynność prawna
Czynność prawna (łac. negotium) to działanie podmiotu prawa cywilnego, które wywołuje określone skutki prawne. Zawiera co najmniej jedno oświadczenie woli i kształtuje sytuację prawną nie tylko dla stron, ale również dla innych osób. Zgodnie z art. 56 k.c., czynność prawna wywołuje skutki zgodne z ustawą, zasadami współżycia społecznego i ustalonymi zwyczajami.
Klasyfikacje czynności prawnych
- Ze względu na strony czynności:
- Jednostronne: Wystarczy oświadczenie woli jednej strony (np. testament).
- Wielostronne: Wymagane są oświadczenia woli dwóch stron (np. umowy).
- Uchwały: Czynności organów działających kolegialnie.
- Ze względu na zgodę osoby trzeciej: Niektóre czynności wymagają zgody osoby trzeciej dla ważności.
- Ze względu na adresowanie:
- Niewymagające: Oświadczenie woli nie musi być komunikowane (np. testament).
- Wymagające: Oświadczenia muszą być składane podmiotom, których dotyczą.
- Ze względu na sposób złożenia oświadczenia woli:
- Realne: Wymagane są dodatkowe działania (np. przeniesienie rzeczy).
- Konsensualne: Skuteczne przez samo złożenie oświadczenia.
- Ze względu na status stron:
- Między żyjącymi (inter vivos): Czynności obowiązujące za życia stron.
- Na wypadek śmierci (mortis causa): Skuteczne po śmierci jednej ze stron (np. testament).
- Ze względu na skutek prawny:
- Zobowiązujące: Powstaje zobowiązanie (np. umowy).
- Rozporządzające: Zmiana prawa (np. sprzedaż).
- O podwójnym skutku: Wywołuje zarówno skutki zobowiązujące, jak i rozporządzające.
- Ze względu na przysporzenie:
- Odpłatne: Przysporzenie dla obu stron.
- Nieodpłatne: Przysporzenie tylko dla jednej strony.
Czynności powiernicze
Czynności powiernicze łączą przeniesienie prawa przez powierzającego na powiernika oraz zobowiązanie powiernika do korzystania z tego prawa w określony sposób.
Elementy czynności prawnej
Elementy czynności prawnej to:
- Essentialia negotii: Elementy przedmiotowo istotne.
- Naturalia negotii: Elementy przedmiotowo nieistotne.
- Accidentalia negotii: Elementy dodatkowe, podmiotowo istotne.
Prawo prywatne międzynarodowe
Dopuszczalność czynności prawnej określa prawo właściwe dla danej czynności. Ogólna zasada mówi, że umowy podlegają prawu ich rządzącemu, a milczenie adresata oferty traktuje się jako przyjęcie oferty, jeśli przewiduje to prawo miejsca zamieszkania lub siedziby.
