Czynniki produkcji
Czynniki produkcji, czyli nakłady, to zasoby i usługi wykorzystywane w procesie produkcji dóbr. W klasycznym ujęciu wyróżnia się trzy podstawowe czynniki: praca, kapitał i ziemia. W zależności od podejścia teoretyków ekonomii, lista ta może być rozszerzana lub skracana. Na przykład, A. Marshall dodawał organizację jako czwarty czynnik, podczas gdy J. Schumpeter wskazywał na przedsiębiorczość. Współcześnie często operuje się tylko na dwóch czynnikach: pracy ludzkiej i kapitale, w którym uwzględnia się również ziemię jako aktywo trwałe.
Geneza pojęcia
Pojęcie czynników produkcji zostało wprowadzone przez Adama Smitha w dziele Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów z 1776 roku. Rozwinięte przez Davida Ricardo i Johna Stuarta Milla, stanowi fundament ekonomii politycznej. W klasycznej ekonomii kapitał odnosił się do narzędzi i maszyn, znanych obecnie jako kapitał fizyczny. Również istotny jest kapitał ludzki, który reprezentuje wiedzę i umiejętności siły roboczej.
Dostosowanie czynników produkcji do zmieniających się warunków rynkowych
Wykorzystanie czynników produkcji w przedsiębiorstwie może być zmieniane w różnym tempie. Niektóre czynniki można dostosować szybko, podczas gdy inne wymagają więcej czasu. Zmiany te są związane z krzywymi popytu i utargu krańcowego. Gdy obie krzywe rosną, przedsiębiorstwo zwiększa produkcję, co jednak musi być rozłożone w czasie.
- W krótkim okresie przedsiębiorstwo może wprowadzać dodatkowe nadgodziny, co czyni proces „pracochłonnym”.
- W długim okresie możliwe jest wprowadzenie nowej technologii lub budowa nowej fabryki, co zmienia proces na „kapitałochłonny”.
W krótkim okresie zmienia się poziom tylko niektórych czynników produkcji, zwłaszcza pracy, podczas gdy kapitał pozostaje stały. W długim okresie możliwe jest dostosowanie wszystkich czynników produkcji do zmienionych warunków rynkowych.
