Czerwony karzeł
Czerwony karzeł to gwiazda ciągu głównego późnego typu widmowego (K, M, rzadko L), charakteryzująca się mniejszą masą, rozmiarami i jasnością niż Słońce, z temperaturą powierzchni poniżej 4000 K. Stanowią one najliczniejszy typ gwiazd we Wszechświecie, jednak są niewidoczne gołym okiem. W Drodze Mlecznej około 80% gwiazd to czerwone karły, a ich liczba w galaktykach eliptycznych może być nawet 20 razy większa.
Klasyfikacja
Czerwone karły głównie należą do typu widmowego M, z niektórymi przedstawicielami podtypu K i rzadko L. Emitują światło głównie w zakresie czerwieni i bliskiej podczerwieni. Ich widmo zawiera charakterystyczne linie spektralne, w tym tlenki metali, takie jak TiO i VO.
Charakterystyka obserwacyjna
- Masa: 0,08 – 0,6 M☉
- Jasność: 0,0001 – 0,1 jasności Słońca
- Promień: mniejszy niż promień Słońca, większy niż Jowisza
Aktywność
Czerwone karły cechują się wysoką aktywnością, z częstymi rozbłyskami. Odsetek aktywnych gwiazd rośnie od M0 do M8, osiągając 70%, a następnie spada. W przeciwieństwie do Słońca, czerwone karły nie wykazują cyklicznych zmian aktywności.
Występowanie
Czerwone karły zazwyczaj występują jako samotne, zaledwie 25% tworzy układy podwójne lub wielokrotne. Proxima Centauri jest najbliższą Słońcu gwiazdą tego typu, a około 75% najbliższych gwiazd to czerwone karły.
Ewolucja
Czerwone karły przetwarzają wodór na hel w procesie syntezy jądrowej przez biliony lat. Ostatecznie stają się białymi karłami, a niektóre mogą przejść przez etap żółtego olbrzyma. Czerwone karły o masie 0,2–0,25 M☉ mają inną ścieżkę ewolucji, prowadzącą do zwiększenia promienia.
Układy planetarne
Czerwone karły mogą mieć planety w ekosferze, sprzyjające rozwojowi życia. Szacuje się, że na jednego czerwonego karła przypada średnio 2,39 planet. Wiele z tych planet znajduje się w strefie, gdzie może występować ciekła woda.
Możliwości powstania życia
Istnieją wątpliwości co do możliwości życia na planetach orbitujących wokół czerwonych karłów, głównie z powodu ich wysokiej aktywności i bliskiego położenia planet do gwiazdy. Jednak z biegiem czasu, gdy czerwone karły stają się mniej aktywne, mogą stworzyć warunki sprzyjające rozwojowi życia.
