Czarny rynek
Czarny rynek to termin odnoszący się do nielegalnego obrotu towarami i usługami, które są sprzedawane w sposób niezgodny z prawem. W odróżnieniu od szarej strefy, która dotyczy legalnych towarów sprzedawanych bez odpowiednich zezwoleń, czarny rynek obejmuje działalność całkowicie nielegalną.
Rodzaje działalności na czarnym rynku
Czarny rynek obejmuje różnorodne nielegalne działania, takie jak:
- handel narkotykami i bronią
- przemyt towarów
- rozwój i sprzedaż materiałów chronionych prawem autorskim bez zgody
- usługi nielegalne
- produkcja alkoholu bez zezwoleń (bimbrownictwo)
- handel nielegalnie pozyskiwanym drewnem i przedmiotami pochodzenia zwierzęcego
- handel organami ludzkimi, znany jako czerwony rynek
- kradzież i sprzedaż skradzionych towarów
- handel walutami po nieoficjalnych kursach
- sprzedaż towarów poniżej lub powyżej ustalonych cen
Przyczyny funkcjonowania czarnego rynku
Uczestnictwo w czarnym rynku często wynika z:
- unikania płacenia podatków
- ukrywania źródeł majątku
- opłacalności nielegalnych transakcji
Czarny rynek zyskuje na znaczeniu w warunkach konfliktów zbrojnych, gdy osłabienie państwa sprzyja wzrostowi przestępczości.
Wycena towarów na czarnym rynku
Charakterystyczną cechą czarnego rynku jest różnorodność cen towarów. Towary skradzione są często sprzedawane poniżej ich wartości rynkowej, ze względu na brak obciążeń podatkowych. Z kolei towary wymagające specjalistycznej wiedzy i narażone na wysokie kary są zazwyczaj droższe niż na rynku legalnym.
Regulacje państwowe
Polityka państwowa może wpływać na rozwój czarnego rynku. Przykładem jest amerykańska prohibicja, która doprowadziła do ukrytego handlu alkoholem. Z drugiej strony, argumenty na rzecz legalizacji miękkich narkotyków wskazują na podobne skutki regulacji w tej dziedzinie.
