Consuetudo Bononiensis
Consuetudo bononiensis, znana także jako styl boloński, to sposób oznaczania dni w miesiącu, popularny w średniowiecznej Europie. W tej metodzie dni w pierwszej połowie miesiąca liczono według porządku normalnego, a w drugiej połowie wstecz, od ostatniego dnia miesiąca.
Historia i rozwój
Metody oznaczania dni w miesiącu były zróżnicowane w średniowieczu. W VI wieku pojawił się sposób, który dominował od XIV do XVI wieku, a w Polsce przyjął się na przełomie XVI i XVII wieku. Wcześniej najpopularniejszy był system rzymski, oparty na kalendach, nonach i idach. W północnej Francji wprowadzono liczenie dni według świąt kościelnych, co dotarło do Polski w XII wieku.
Podział miesiąca
Consuetudo bononiensis powstał w północnych Włoszech w VIII wieku i dzieli miesiąc na dwie części:
- Mensis intrans (miesiąc wstępujący) – trwa do 15. dnia w miesiącach 30-dniowych i do 16. w 31-dniowych, a w lutym do 14. (w przestępnym do 15.). Dni określano w sposób współczesny, np. IV die intrante mense Septembrio (4 września).
- Mensis exiens (miesiąc zstępujący) – liczy dni od 15. do końca miesiąca. W lutym część zstępująca miała zawsze 14 dni. Dni liczono wstecz, a ostatnie dwa dni miały nazwy: ultimus dies (ostatni dzień) i penultimus dies (przedostatni dzień). Przykład: VIII die exeunte mense Septembrio (23 września).
Aby obliczyć datę w mensis exiens, należy dodać 1 do liczby dni w miesiącu, a następnie odjąć cyfrę dnia (np. X die mense exeunte w grudniu to 22 grudnia, ponieważ 31+1-10=22).
Rozpowszechnienie
Consuetudo bononiensis zyskał popularność w całych Włoszech, Szwajcarii, południowych Niemczech i południowej Francji, jednak nie stał się jedyną metodą oznaczania dni. Sporadycznie pojawiał się w polskich dokumentach XIII i XIV wieku oraz w późnym średniowieczu w Szwecji.
