„`html
Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem
Cmentarz, znany również jako Stary Cmentarz, znajduje się przy ul. Kościeliskiej w Zakopanem. Został założony w 1851 roku przez księdza Józefa Stolarczyka oraz jest związany z osobą Jana Pęksy, który ofiarował teren pod jego budowę. Cmentarz otacza kamienny mur, który został odnowiony w latach 50. XX wieku z okazji stulecia nekropolii.
Historia
Cmentarz powstał przy kościele pw. św. Klemensa. Po wydarzeniach w Warszawie i Wilnie w 1861 roku rodzina Homolacsów ufundowała krzyż oraz tablicę upamiętniającą ofiary. W 1908 roku otworzono nowy cmentarz, a stary w 1931 roku wpisano do rejestru zabytków, co wymusiło uzyskanie zgody konserwatora na pochówki. W latach powojennych cmentarz był w złym stanie, co skłoniło do jego renowacji, podczas której dodano nowe elementy, w tym płaskorzeźby i inskrypcje.
Zasłużeni
Na cmentarzu znajduje się około 500 grobów, z czego 250 należy do osób zasłużonych w różnych dziedzinach. Wiele nagrobków to unikalne dzieła sztuki, w tym kapliczki oraz rzeźby wykonane przez Władysława Hasiora. Wśród pochowanych znajdują się m.in.:
- Witkacy (symboliczny grób)
- Stanisław Marusarz
- Kornel Makuszyński
- Władysław Orkan
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer
- Tytus Chałubiński
Na cmentarzu znajdują się też symboliczne nagrobki, takie jak:
- Maciej Berbeki – himalaisty
- Bronisława Piłsudskiego – etnografa
- Gen. Mariusza Zaruskiego – zmarłego w 1941 roku
Podsumowanie
Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku jest nie tylko miejscem spoczynku dla wielu znaczących postaci, ale także ważnym elementem kulturowym i historycznym Zakopanego. Jego architektura i artystyczne nagrobki przyciągają turystów i są świadectwem bogatej historii regionu.
„`
