Chryzelefantyna
Chryzelefantyna to starożytna technika rzeźbiarska, która łączyła kość słoniową i złoto, a czasami także inne cenne materiały, takie jak kamienie szlachetne. Nazwa pochodzi z greckiego terminu χρυσελεφάντινος chryselephantinos, co oznacza „zrobiony ze złota i kości słoniowej”. Technika ta była stosowana w Grecji od V do I wieku p.n.e., szczególnie w posągach kultowych.
Technika wykonania
W chryzelefantynie stosowano złoto i kość słoniową do tworzenia posągów osadzonych na drewnianych podstawach. Kość słoniowa stosowano do pokrywania twarzy oraz odsłoniętych części ciała, natomiast złoto używano do szat i akcesoriów, często inkrustowanych kamieniami szlachetnymi.
Historia
Technika chryzelefantynowa była wykorzystywana w starożytnym Egipcie, Mezopotamii i na Krecie. Najwybitniejszym przedstawicielem tej techniki był Fidiasz, autor posągu Zeusa w Olimpii, uznawanego za jeden z siedmiu cudów świata. Niestety, większość dzieł wykonanych tą techniką nie przetrwała do naszych czasów z powodu grabieży i zniszczeń.
Przykłady posągów
- Posąg Zeusa w Olimpii: Wykonany przez Fidiasza, miał ponad 13 m wysokości. Opisany jako majestatyczny bóg siedzący na tronie, wykonany z kości słoniowej i złota, przetrwał w świątyni przez około 800 lat, po czym zaginął w pożarze w Konstantynopolu.
- Atena Partenos: Rzeźba o wysokości blisko 13 m, również stworzona przez Fidiasza, była ozdobiona złotymi szatami i kością słoniową. Jej replika znajduje się w Nashville.
- Posągi w Delfach: Zachowane fragmenty posągów Apolla, Artemidy i Leto z VI wieku p.n.e. przedstawiają bogów w stylu chryzelefantynowym, z elementami wykonanymi z kości słoniowej i złota.
Chociaż technika chryzelefantynowa była później stosowana w średniowieczu i nowożytności, jej kosztowność ograniczała jej użycie do niewielkich rzeźb. Dzieła te pozostają świadectwem kunsztu artystów starożytności oraz ich umiejętności w łączeniu cennych materiałów.
