Chrystian III Oldenburski
Chrystian III Oldenburski (ur. 12 sierpnia 1503, zm. 1 stycznia 1559) był królem Danii i Norwegii od 1534 roku, reprezentując dynastię oldenburską.
Panowanie
W październiku 1536 roku podczas sejmu Chrystian III ogłosił luteranizm religią państwową Danii. Usunął biskupów ze stanowisk i przejął dobra ziemskie Kościoła. W 1537 roku wprowadził Ordynację Kościelną, tworząc duński Kościół narodowy podporządkowany Koronie. Luteranizm wprowadzono również w Norwegii (1539) i na Islandii (1541).
Reformacja napotkała opór, a król musiał stosować represje, w tym aresztowania katolickich biskupów. W Norwegii oraz na Islandii wystąpiły bunty, które zostały stłumione. W 1550 roku wydano pełne duńskie tłumaczenie Pisma Świętego, znane jako Biblia Chrystiana III.
Polityka wewnętrzna
Chrystian III polegał na doradcach niemieckich, co wywołało sprzeciw duńskiej arystokracji. Ostatecznie wprowadził Duńczyków do swojego otoczenia, co zyskało mu zaufanie szlachty. W 1542 roku rada panów zgodziła się na wprowadzenie wysokiego podatku, co przyczyniło się do suwerenności państwa.
W 1537 roku Norwegia została podporządkowana duńskim instytucjom, co przekształciło ją w prowincję Danii. Chrystian III rozbudował flotę i uporządkował administrację królewską.
Polityka zagraniczna
W 1538 roku Chrystian III przystąpił do Związku Szmalkaldzkiego, a w 1541 roku zawarł przymierze z królem Francji Franciszkiem I oraz traktat z królem Szwecji Gustawem Wazą. Po wojnie francusko-habsburskiej podpisał pokój z Karolem V, co umożliwiło holenderskim kupcom dominację w handlu bałtyckim.
Dziedzictwo
Panowanie Chrystiana III to okres narodzin nowożytnej Danii, która obroniła swoją niezależność i mogła konkurować o dominację nad Morzem Bałtyckim. Jego działania stworzyły fundamenty dla duńskiej potęgi gospodarczej i militarnej w kolejnych stuleciach.
Rodzina
Chrystian III ożenił się w 1525 roku z Dorotą saską. Mieli pięcioro dzieci, w tym:
- Anna (1532–1585) – żona elektora saskiego Augusta I Wettina.
- Fryderyk II (1534–1588) – król Danii i Norwegii.
- Magnus Inflancki (1540–1583) – król Inflant.
- Jan II (1545–1622) – książę Szleswik-Holsztyn-Sonderburg-Plön.
- Dorota (1546–1617) – żona Wilhelma, księcia Brunszwiku-Lüneburga.
Podsumowanie
Chrystian III Oldenburski był kluczową postacią w historii Danii, wprowadzając reformy, które miały długotrwały wpływ na kraj oraz jego pozycję w regionie.
