Chors – Słowiański Bóg
Chors to bóg słowiański wzmiankowany od XII wieku, często interpretowany jako bóg słońca, choć czasami także jako bóg księżyca. Etymologia jego imienia jest niejasna; historycznie łączono ją z irańskim słowem na słońce, ale współczesne analizy skłaniają się ku innym, rodzimym interpretacjom.
Źródła historyczne
Chors jest jednym z najczęściej wspominanych bogów słowiańskich. Po raz pierwszy pojawia się w Powieści minionych lat, gdzie jest wymieniany obok innych bogów. Dodatkowe źródła to Słowo o wyprawie Igora oraz Słowo i objawienie św. Apostołów, w których Chors jest przedstawiany w kontekście historycznym z odniesieniami do realnych miejsc i postaci.
Nazwy i toponimy
- Hydronimy z obwodu nowogrodzko-siewierskiego (np. Chorsowo, Chorsów).
- Tołpiny na Wołyniu i w Bułgarii.
- Imię Chors zachowało się w różnych językach słowiańskich, w tym w staroserbskim i starobułgarskim.
Etymologia
Teonim Chors zapisywany jest w różnych formach, m.in. jako Хърсъ w staroruskich źródłach. Najpopularniejsza etymologia odwołuje się do irańskiego słowa oznaczającego słońce, ale istnieją również propozycje etymologii słowiańskiej, związane z pojęciami „chudy” lub „mały”.
Interpretacje
Bóg słońca
Część badaczy łączy Chorsa z kultem słonecznym, wskazując na jego rolę w literaturze, gdzie podróż Wsiesława z zachodu na wschód sugeruje, że dotarł on do Tmutarakani przed wschodem słońca.
Bóg księżyca
Inna interpretacja sugeruje, że Chors był bogiem księżyca. Argumenty obejmują nocne wędrówki Wsiesława oraz powiązania z wilkołactwem, które często kojarzone są z księżycem.
Domniemany idol
Podczas podróży po Rosji, niemiecki podróżnik Johann David Wunderer wspomniał o posągach Chorsa. W 1897 roku podczas wykopalisk odkryto „kamienną babę”, której umiejscowienie i symbolika sugerują związki z kultem Chorsa lub Dadźboga. Posąg datowany jest na VIII-X wiek i może wskazywać na pierwotne wierzenia słowiańskie dotyczące słońca.
Chociaż Chors jest postacią złożoną, jego interpretacje jako boga słońca lub księżyca oraz związki z różnymi tradycjami religijnymi ukazują bogactwo słowiańskiego panteonu.
