Cerkiew pod wezwaniem św. Marii Magdaleny
Cerkiew św. Marii Magdaleny to prawosławna świątynia akademicka w Białymstoku, należąca do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Jest częścią parafii katedralnej św. Mikołaja, w diecezji białostocko-gdańskiej. W przeszłości była również wykorzystywana przez białostocką parafię wojskową Świętych Piotra i Pawła.
Położenie
Cerkiew znajduje się w centrum Białegostoku, w parku Centralnym, przy ul. Konstantego Kalinowskiego 11. W przeszłości otaczał ją cmentarz, który obecnie nie istnieje, a jedynymi pozostałościami po nim są nieliczne nagrobki znajdujące się przy ogrodzeniu. W pobliżu znajduje się Opera i Filharmonia Podlaska.
Historia
Świątynia została ufundowana przez Jana Klemensa Branickiego w 1758 roku jako katolicka kaplica pod wezwaniem św. Marii Magdaleny. Wyświęcił ją ksiądz Ignacy Massalski. Kaplica była częścią altarii św. Rocha, fundowanej przez Branickiego w 1750 roku. Zbudowano ją w stylu barokowym, w formie rotundy, na wzgórzu, które w XVIII wieku znajdowało się poza miastem.
W 1807 roku, w związku z przepełnieniem cmentarzy, przy kaplicy powstał nowy cmentarz katolicki. W latach 1957-1958 toczył się spór prawny między Kościołem Prawosławnym a Rzymskokatolickim o prawo własności do cmentarza i kaplicy. Ostatecznie, w 1964 roku, Kościół Prawosławny uzyskał możliwość dzierżawy terenu. W 1991 roku uregulowano kwestie prawne, przekazując część wzgórza Prawosławnemu Kościołowi.
W 1995 roku powstała wojskowa parafia Świętych Piotra i Pawła, a cerkiew stała się jej świątynią do października 2020 roku. Od 2021 roku służy Prawosławnemu Duszpasterstwu Akademickiemu przy Katedrze Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku. Kustoszem cerkwi jest ks. dr Włodzimierz Misijuk.
Cerkiew została wpisana do rejestru zabytków 20 października 1966 roku pod nr A-199.
Przypisy
- Dobroński A.Cz., Białystok: historia miasta, Białystok 2001.
- Glinka J., Kaplica i cmentarz pod wezwaniem św. Marii Magdaleny w Białymstoku, „Rubierz”, 1992, nr 1, s. 21–27.
- Karczewska M., Karczewski M., Cmentarz wielowyznaniowy na wzgórzu Św. Marii Magdaleny w Białymstoku. Historia miejsca, Białystok 2012.
- Sztachelska-Kokoczka A., Jeszcze raz o kaplicy św. Marii Magdaleny w Białymstoku, „Białostocczyzna”, 1992, nr 4/28, s. 69.
