Centralizm demokratyczny – kluczowa zasada organizacji i działalności partii marksistowsko-leninowskich oraz państw socjalistycznych.
Centralizm demokratyczny w systemie rządzenia
Centralizm demokratyczny to model, w którym władza państwowa jest kierowana z jednego ośrodka, z jednoczesnym zachowaniem odpowiedzialności organów władzy wobec narodu. Zasada ta przyczynia się do zaangażowania mas ludowych w procesy decyzyjne oraz pozostawia pewną autonomię lokalnym jednostkom. ZSRR głosił, że centralizm demokratyczny harmonizuje centralne kierowanie państwem z lokalną inicjatywą, co eliminuje anarchizm i koncepcje centralizujące, które tłumią aktywność społeczną.
Centralizm demokratyczny w strukturze partii
W ramach partii komunistycznej centralizm demokratyczny oznacza jednoczenie różnych interesów w celu osiągnięcia wspólnego celu. Kluczowe zasady obejmują:
- Wybieralność wszystkich kierowniczych organów partii od podstawowych jednostek do najwyższych instancji.
- Okresowe sprawozdania władz partyjnych wobec organizacji oraz instancji nadrzędnych.
- Ścisła dyscyplina partyjna, z obowiązkiem podporządkowania się decyzjom większości przez mniejszość.
- Obowiązkowy charakter uchwał wyższych władz dla niższych instancji.
Decyzje wyższych władz są wiążące dla wszystkich, a chociaż uchwały zapadają kolektywnie, w praktyce mniejsze grupy przywódcze mają znaczną kontrolę między zebraniami. W partii obowiązuje całkowity zakaz frakcyjności, co oznacza, że nie mogą powstawać grupy reprezentujące odmienne stanowiska. Centralizm demokratyczny zapewnia prymat władzy wykonawczej, szczególnie liderów na jej czele.
Podsumowanie
Centralizm demokratyczny jest fundamentem struktury organizacyjnej partii marksistowsko-leninowskich, łącząc centralne kierowanie z lokalnym zaangażowaniem, a także zapewniając dyscyplinę i jedność w działaniu. Jego zasady mają na celu zharmonizowanie interesów społecznych oraz skuteczne zarządzanie na wszystkich poziomach władzy.
