Bruno Jasieński – Życiorys
Bruno Jasieński, właściwie Wiktor Zysman, urodził się 17 lipca 1901 roku w Klimontowie, a zmarł 17 września 1938 roku w Kommunarce pod Moskwą. Był polskim poetą, prozaikiem i dramaturgiem, uznawanym za przedstawiciela polskiego futuryzmu oraz awangardy międzywojennej.
Dzieciństwo i Młodość
Jasieński wychowywał się w rodzinie o silnych tradycjach intelektualnych. Po śmierci ukochanej siostry Ireny, Jasieński związał się z ruchem futurystycznym i rozpoczął działalność literacką. W 1920 roku przyjął imię Bruno i zaczął publikować swoje wiersze.
Okres Futurystyczny
Współorganizował Niezalegalizowany Klub Futurystów „Pod Katarynką” i był aktywny w warszawskim środowisku poetyckim. Jasieński angażował się w różnorodne wydarzenia artystyczne, które często kończyły się skandalami. Jego działalność literacka zaowocowała manifestami i tomikami, takimi jak Mańifest w sprawie natyhmiastowej futuryzacji żyća.
Okres Paryski
W 1923 roku Jasieński ożenił się z Karą Arem i osiedlił w Paryżu, gdzie pracował jako korespondent. Tu nawiązał kontakty z polskimi artystami i zbliżył się do środowisk komunistycznych. Jego twórczość w tym okresie była coraz bardziej radykalna, co culminowało w powieści Palę Paryż, po której został wydalony z Francji.
Okres Radziecki
Po przyjeździe do ZSRR w 1929 roku, Jasieński zyskał popularność i objął stanowiska redaktora w polskich pismach. Wkrótce jednak zerwał kontakty z polonijnym środowiskiem i zaangażował się w sowietyzację Tadżykistanu oraz działalność w Związku Pisarzy Radzieckich.
Proces i Śmierć
Jasieński został aresztowany 31 lipca 1937 roku podczas wielkiej czystki. 17 września 1938 roku został skazany na śmierć i rozstrzelany. Jego rehabilitacja miała miejsce w 1955 roku.
Twórczość
Jasieński pisał w języku polskim, rosyjskim i francuskim. Jego znane dzieła to:
- But w butonierce (1921)
- Ziemia na lewo (1924)
- Palę Paryż (1929)
- Słowo o Jakubie Szeli (1926)
Jego twórczość ewoluowała od futurystycznej do socrealistycznej, z wyraźnymi wpływami formalnymi i eksperymentami językowymi.
Upamiętnienie
W Klimontowie odbywały się Brunonalia, a jego imieniem nazwano ulice. W ocenie IPN, nazwy te powinny zostać zmienione ze względu na jego komunistyczną przeszłość.
Bibliografia
Jasieński jest tematem wielu prac badawczych oraz publikacji pośmiertnych, które dokumentują jego wkład w literaturę polską i awangardę.
