Bojowe Środki Trujące (BST)
Bojowe środki trujące (BST) to toksyczne substancje chemiczne stosowane w militariach, które mają szkodliwy wpływ na organizmy żywe, w tym ludzi, zwierzęta i rośliny. Stanowią one kluczowy element broni chemicznej, a ich użycie ma na celu skażenie różnych obszarów i obiektów.
Właściwości BST
BST występują najczęściej w formie cieczy lub ciał stałych, rzadziej jako gazy. W stanie bojowym pojawiają się w postaci par i aerozoli. Większość z tych substancji dobrze rozpuszcza się w tłuszczach i rozpuszczalnikach organicznych, a ich chemiczne właściwości decydują o metodach detekcji i odkażania. Kluczowe cechy BST obejmują:
- Wysoka toksyczność
- Brak charakterystycznych cech organoleptycznych
- Odporność na czynniki atmosferyczne
- Trudna wykrywalność
Działanie BST
Substancje te wnikają do organizmu przez różne drogi, takie jak układ oddechowy, skóra czy przewód pokarmowy. Toksyczność BST zależy od ich budowy chemicznej, a objawy zatrucia mogą być różnorodne, w zależności od rodzaju substancji. Szczególnie niebezpieczne są związki fosforoorganiczne, które inhibują enzymy odpowiedzialne za przekazywanie impulsów nerwowych, co prowadzi do porażenia układu nerwowego.
Klasyfikacja BST
BST można klasyfikować według ich działania oraz objawów zatrucia:
- Drażniące: np. chloroacetofenon, CS
- Psychotoksyczne: np. BZ, LSD-25
- Parzące: np. iperyty, luizyty
- Duszące: np. fosgen
- Ogólnotrujące: np. cyjanowodór
- Paralityczno-drgawkowe: np. sarin, VX
Ze względu na charakter rażenia wyróżnia się:
- Uśmiercające: np. sarin, VX
- Obezwładniające: np. BZ
- Nękające: np. drażniące BST
Czas Działania BST
BST różnią się także czasem wystąpienia objawów oraz czasem działania:
- Szybko działające: np. sarin, VX
- Wolno działające: np. fosgen, iperyty
- Nietrwałe: działają od kilku do kilkudziesięciu minut
- Trwałe: działają od kilku godzin do kilku tygodni
Podział według zastosowania
W armiach NATO wyróżnia się różne kategorie BST:
- Etatowe: produkowane wyłącznie w celach militarnych
- Rezerwowe: produkowane masowo w celach przemysłowych
- Warunkowo etatowe: mniej toksyczne środki do użycia w ograniczonym zakresie
BST stanowią poważne zagrożenie w kontekście wojskowym, a ich klasyfikacja i charakterystyka mają kluczowe znaczenie dla strategii obronnych i ochrony przed skażeniem.
