Bitwa pod Zawichostem
Bitwa pod Zawichostem miała miejsce 19 czerwca 1205 roku i stanowiła kluczowy moment w konfliktach polsko-ruskich. Była to jedno z największych zwycięstw polskich wojsk w historii.
Od czasu podboju Grodów Czerwieńskich przez księcia kijowskiego Włodzimierza I, obszar ten stał się terenem sporów między Polską a Rusią. Walki prowadziły takie postacie jak Bolesław Chrobry i Kazimierz Sprawiedliwy. W 1199 roku Leszek Biały, w młodym wieku, wprowadził na tron włodzimiersko-halicki księcia Romana halickiego. Zerwanie przymierza między Polską a Rusią doprowadziło do wielkiego najazdu Romana na Polskę w 1205 roku, zakończonego klęską pod Zawichostem.
W momencie ataku Romana na Małopolskę, jego sojusznik Władysław Laskonogi był zajęty obroną Pomorza Zachodniego przed najazdem duńskim. W tej sytuacji wojska Leszka Białego i Konrada Mazowieckiego, dowodzone przez wojewodę mazowieckiego Krystyna, rozbiły osamotnionych Rusinów. W bitwie zginął Roman, pozostawiając dwóch małoletnich synów, Daniela i Wasylka. Po jego śmierci rozpoczęły się walki o panowanie nad Haliczem między Polską a Węgrami oraz synem Romana, Danielem Romanowiczem.
Roman, nieostrożnie przeprawiając się na lewy brzeg Wisły, został zaatakowany przez Polaków, co doprowadziło do chaotycznej ucieczki jego wojsk. W wyniku walk wielu Rusinów poniosło śmierć, a urwisko runęło do rzeki pod ciężarem ciężkozbrojnych. Sukces Polaków został przypieczętowany śmiercią Romana, co znacząco osłabiło morale ruskich panów.
Jan Długosz w swoich „Rocznikach” opisuje, że Roman z potężnym wojskiem został całkowicie rozgromiony przez Polaków, co miało długofalowe konsekwencje dla dalszych najazdów ruskich na Polskę.
Nawiązania w kulturze
- Pieśni o zwycięstwie pod Zawichostem – niezachowane polskie pieśni średniowieczne
- Zawichost. Śpiew historyczny – poemat epicki Jana Lama opublikowany w 1862 roku
