Bitwa pod Grunwaldem – obraz Jana Matejki
Obraz „Bitwa pod Grunwaldem” to dzieło malarskie autorstwa Jana Matejki, stworzone w latach 1872–1878. Po wystawieniu w 1878 roku w Krakowie, od 1902 roku znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Obraz ma wymiary 426 × 987 cm i jest jednym z najważniejszych dzieł sztuki polskiej.
Opis obrazu
Obraz przedstawia moment bitwy, w którym wciąż toczą się walki, ale zwycięstwo przechyla się na stronę polsko-litewską. W centrum znajduje się wielki książę litewski Witold, unosi miecz i tarczę w geście triumfu. Z lewej strony widoczny jest wielki mistrz zakonu krzyżackiego Ulrich von Jungingen, który broni się przed atakiem. W centralnej części obrazu ukazani są również dowódcy obu armii oraz umierający wielki komtur Konrad von Liechtenstein.
- Witold Kiejstutowicz: Dominująca postać, ubrana w czerwony żupan.
- Ulrich von Jungingen: Ubrany w biały płaszcz, broni się na białym koniu.
- Zyndram z Maszkowic: Dowódca sił polskich.
- Jan Žižka: Czeski rycerz, w walce z komturowi tucholskiemu.
Historia obrazu
Matejko rozpoczął prace nad obrazem w 1872 roku, a ukończył go w 1878. Po wystawach w Krakowie i Wiedniu, obraz był prezentowany w wielu miastach europejskich, aż do jego zakupu przez Muzeum Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w 1902 roku. W czasie II wojny światowej obraz został ewakuowany dla ochrony przed zniszczeniem, a jego losy były dramatyczne. Po wojnie powrócił do Polski i został odrestaurowany.
Konserwacja obrazu (2010–2012)
W latach 2010–2012 obraz przeszedł gruntowną konserwację, co było konieczne z uwagi na zły stan płótna. Prace trwały dwa lata i kosztowały ponad milion złotych. Po ich zakończeniu obraz został ponownie udostępniony do zwiedzania.
Obraz Matejki w kulturze
- Wiersz „Grunwald. Przed obrazem Matejki” autorstwa Marii Konopnickiej.
- Stereoskopowa wersja obrazu stworzona na 600-lecie bitwy w 2010 roku.
- Obraz pojawia się w polskim serialu „Alternatywy 4”.
Bibliografia
- Jan Kopczewski, Mateusz Siuchniński: Grunwald. 550 lat chwały, PZWS, Warszawa, 1960.
- Mieczysław Porębski: „Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem”, PIW, Warszawa 1953.
- Krystyna Sroczyńska, „Bitwa pod Grunwaldem Matejki”, KAW, Warszawa 1976.
