Bitwa pod Grochowiskami
Bitwa pod Grochowiskami miała miejsce 18 marca 1863 roku. Była to jedna z najkrwawszych potyczek w czasie powstania styczniowego, zakończona pyrrusowym zwycięstwem Polaków.
Geneza bitwy
W odpowiedzi na mianowanie Mariana Langiewicza dyktatorem, rosyjskie dowództwo planowało zniszczyć jego zgrupowanie. Po udanym przedarciu się przez kolumnę rosyjską w bitwie pod Chrobrzem, oddział powstańczy Langiewicza, liczący około 3000 ludzi, został osaczony przez 3500 Rosjan i 6 dział.
Przebieg bitwy
Starcie rozpoczęło się od rosyjskiego ostrzału artyleryjskiego. Polacy, dowodzeni przez Langiewicza, znajdowali się w niekorzystnej pozycji terenowej. W wyniku chaosu oraz paniki, część żołnierzy straciła dyscyplinę i zaczęła się wycofywać. Mimo odwagi ze strony sztabu, w tym Langiewicza i księdza Konarskiego, brakowało koordynacji między oddziałami.
Starcie na tyłach
Batalion ppłk. Czachowskiego, dążący do połączenia z głównymi siłami, natknął się na rosyjski oddział mjr. Bentkowskiego, co doprowadziło do chaotycznego starcia. W wyniku zaskoczenia, Czachowski przeprowadził skuteczny atak, zmuszając Rosjan do odwrotu.
Starcie straży przedniej
Polska straż przednia, składająca się z batalionu „żuawów śmierci”, zajęła korzystne pozycje obronne, co pozwoliło na zadanie Rosjanom znacznych strat. Mimo że Polacy wyczerpali amunicję, udało im się przeprowadzić atak na bagnety, co doprowadziło do wycofania się rosyjskiego oddziału.
Po bitwie
Bitwa zakończyła się zwycięstwem Polaków, jednak zgrupowanie Langiewicza straciło zdolność do dalszych działań. Po 22:00 Polacy wycofali się, a Langiewicz postanowił podzielić oddział na mniejsze grupy. Wkrótce po tym, Langiewicz został aresztowany przez Austriaków, co zakończyło jego dyktaturę i poważnie osłabiło powstanie.
Skutki bitwy
Rozpad zgrupowania Langiewicza nastąpił 19 marca, kiedy to dowódca opuścił swoich żołnierzy. Większość powstańców złożyła broń i przeszła granicę austriacką, co wywołało incydent dyplomatyczny. Po aresztowaniu Langiewicza, nowym liderem powstania został Stefan Bobrowski, który ogłosił kontynuację walki pod kierownictwem rządu narodowego.
Ordre de Bataille
Wojsko polskie liczyło około 3000 żołnierzy. Dowództwo stanowił gen. Marian Langiewicz oraz jego sztab. Rosjanie, dowodzeni przez płk. Czengierego, mieli przewagę liczebną oraz wsparcie artyleryjskie.
Podsumowanie
Bitwa pod Grochowiskami, mimo taktycznego sukcesu Polaków, zakończyła się dla powstańców stratami w ludziach oraz dezorganizacją sił, co miało długofalowe konsekwencje w kontekście powstania styczniowego.
