Besko
Besko (ukr. Босько) to wieś w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, która jest siedzibą gminy Besko. W 2021 roku miejscowość zamieszkiwało 4050 osób.
Położenie
Wieś znajduje się na pograniczu Beskidu Niskiego i Dołów Jasielsko-Sanockich, wzdłuż linii kolejowej Jasło – Krosno – Sanok – Zagórz, przy rzece Wisłok, która tworzy przełom między Wzgórzami Rymanowskimi.
Historia
Besko ma długą historię osadnictwa, sięgającą kultury łużyckiej (około 400 p.n.e.). Miejscowość była zamieszkana przez ludność ruską i polską od wczesnego średniowiecza. Po raz pierwszy Besko zostało wymienione w 1419 roku, kiedy to król Władysław Jagiełło wystawił dokument w tej wsi.
W 1523 roku wieś lokowano na prawie ruskim. Besko pełniło ważną rolę administracyjną i gospodarczą w XV i XVI wieku, będąc siedzibą tenuty. W 1772 roku, po zajęciu przez Austriaków, Besko znalazło się w powiecie sanockim.
I i II wojna światowa
W czasie I wojny światowej Besko było miejscem krwawych walk, a w II wojnie światowej, po wkroczeniu Niemców w 1939 roku, miało miejsce brutalne pacyfikowanie wsi.
W 1944 roku, podczas operacji dukielskiej, wieś została zajęta przez radzieckie oddziały. Po wojnie ludność ukraińska została przesiedlona.
Związki wyznaniowe
W Besku istnieją dwie parafie: greckokatolicka, ustanowiona w 1595 roku, oraz rzymskokatolicka, założona przez króla Zygmunta III w 1594 roku. Obecny kościół rzymskokatolicki pochodzi z 1755 roku.
Zabytki
- Kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (1755, przebudowa 1925)
- Dzwonnica przykościelna (1841)
- Zespół dworski z przełomu XIX/XX wieku
- Zajazd nr 253 (1790-1810)
- Dom zakonny ss. felicjanek (1883)
Ludzie związani z Beskiem
- Grzegorz Milan – wójt Beska, poseł na Sejm Galicyjski
- Gustaw Truskolaski – generał brygady Wojska Polskiego
- Zofia Woźna – polska rzeźbiarka i malarka
Infrastruktura i transport
Przez Besko przebiegają droga krajowa 28 oraz linia kolejowa 108, co zapewnia dobre połączenia komunikacyjne.
Turystyka
W Besku znajdują się szlaki piesze i rowerowe, w tym szlak doliną Wisłoka o długości 35 km, co czyni tę miejscowość atrakcyjną dla turystów.
