Benedykt Polak – pierwszy polski podróżnik
Benedykt Polak (ok. 1200 – po 1251) był franciszkaninem i polskim podróżnikiem, autorem relacji De Itinere Fratrum Minorum ad Tartaros, dokumentującej pierwszą wyprawę Europejczyków do stolicy imperium mongolskiego w latach 1245–1247.
Życie i kontekst wyprawy
O jego młodości wiadomo niewiele. Prawdopodobnie był rycerzem, zanim w 1236 roku wstąpił do zakonu franciszkanów, gdzie przyjął ideę ubóstwa. Jego znajomość języków, w tym łaciny i staroruski, wskazuje na szerokie kontakty wschodniej Europy.
W XII wieku Europa miała ograniczoną wiedzę o Azji, a Mongołowie wzbudzali strach wśród jej mieszkańców. Po podboju Kijowa w 1240 roku, w Europie narastało poczucie zagrożenia. Papież Innocenty IV, świadomy niebezpieczeństwa, postanowił nawiązać kontakt z Mongołami, zlecając franciszkanom i dominikanom organizację misji.
Wyprawa do Mongolii
W 1245 roku Benedykt Polak dołączył do legacji kierowanej przez Jana di Piano Carpini. Ich misja, rozpoczęta w Lyonie, prowadziła przez Niemcy, Czechy i Polskę, gdzie otrzymali wsparcie lokalnych książąt. Po wielu trudach, dotarli do stolicy mongolskiej, Karakorum.
Spotkanie z wielkim chanem
Po długiej podróży, Benedykt i Carpini dotarli do letniej siedziby chana, gdzie czekali na audiencję przez miesiąc. Uczestniczyli w intronizacji Gujuka, a ich relacje z tej uroczystości dostarczyły cennych informacji o kulturze mongolskiej.
Powrót do Europy
Po roku i pięciu dniach trudnej podróży, Benedykt i jego towarzysze wrócili do Lyonu, gdzie przekazali papieżowi relację z wyprawy oraz list od Gujuka. Ich misja, choć nie spełniła głównego celu nawrócenia Mongołów, dostarczyła Europie cennych informacji o Azji.
Znaczenie wyprawy
Relacje Benedykta i Carpini miały ogromne znaczenie dla dalszych kontaktów Europy z Azją. Ich opisy pomogły w zrozumieniu Mongolii i przyczyniły się do rozwoju handlu oraz dyplomacji. Benedykt Polak pozostaje postacią mniej znaną niż Marco Polo, mimo że jego relacje są uznawane za ważniejsze pod względem rzetelności.
Dalsze życie Benedykta Polaka
Po powrocie do Polski Benedykt Polak był świadkiem cudu w procesie kanonizacyjnym biskupa Stanisława ze Szczepanowa. Zmarł po 1251 roku, a jego miejsce pochówku pozostaje nieznane.
Upamiętnienie
Wrocław i inne miasta upamiętniły Benedykta Polaka, nadając jego imię ulicom oraz organizując wydarzenia związane z jego osobą. Jego wyprawa stała się inspiracją dla wielu, a relacje z podróży są nadal badane i publikowane.
Podsumowanie
Benedykt Polak, jako pierwszy polski podróżnik, otworzył drogę dla europejskiej eksploracji Azji, a jego relacje pozostają kluczowym źródłem wiedzy o tamtych czasach i kulturze mongolskiej.
