Békéscsaba (niem. Tschabe, słow. Békešská Čaba, rum. Bichișciaba) – miasto (64,1 tys. mieszkańców – I 2011 r.) na Węgrzech, położone w południowo-wschodniej części Wielkiej Niziny Węgierskiej. Stolica komitatu Békés.
Pierwsze pisemne wzmianki w 1330 roku. Na początku XVIII wieku osiedlili się tu słowaccy luteranie. Prawa miejskie od 1841 roku. Duże skupisko mniejszości słowackiej. Miasto słynie z produkcji kiełbasy czabajskiej.
Historia
Tereny te były zamieszkane od czasów starożytnych. W epoce żelaza podbijane kolejno przez Scytów, Celtów i Hunów. Po przybyciu Madziarów powstało na tych terenach wiele małych osad.
Pierwsza wzmianka o osadzie Csaba pochodzi z 1330 roku, jej nazwa (która jest także popularnym imieniem męskim) pochodzi z języka tureckiego. Oprócz tego na miejscu dzisiejszego miasta istniało wcześniej jeszcze 8 innych wsi. Kiedy Turcy podbili Węgry i kraj stał się częścią Imperium osmańskiego, miasto ocalało, ale podupadło w wyniku walk przeciwko najeźdźcom w XVII wieku.
W 1715 roku pojawia się wzmianka o Csabie jako o wymarłym mieście, ale już w rok później jest wymieniana jako miasto płacące podatki. Prawdopodobnie nowa Csaba została założona przez Jánosa Györga Harruckerna który zyskał poważanie i majątek za udział w walkach o wolność przeciwko Turkom i kupił tereny zwane krajem Békés. Przed rokiem 1847 miasto trafiło do grona dwudziestu największych miast Węgier, zamieszkane było przez 22 tysięcy ludzi. Niemniej jednak, Csaba była dalej raczej dużą wsią z brudnymi domami i zatłoczonymi ulicami.
W 1858 roku miasto zostało połączone linią kolejową. To spowodowało rozwój – zostały zbudowane nowe domy i fabryki. Miasto zaczęło prosperować. Jednak pod koniec XIX wieku bezrobocie spowodowało kryzys. W 1891 wybuchł bunt, stłumiony przez rumuńskich żołnierzy. Jedną z najważniejszych osób w polityce miasta był András L. Áchim, który ustanowił spotkanie chłopów i odniósł sukces w przekształceniu Békéscsaby w „miasto z radą”.
I wojna światowa przyniosła miastu wiele zniszczeń. Między 1919 i 1920 rokiem Békéscsaba znajdowała się pod rumuńską okupacją. Po traktacie wersalskim Węgry straciły swoje ważne południowe miasta Arad i Wielki Waradyn. Wobec tego Békéscsaba przejęła ich rolę stając się najważniejszym miastem regionu.
W okresie międzywojennym recesja spowodowała biedę i bezrobocie. Powódź w roku 1925 także nie pomogła.
Podczas II wojny światowej bitwy nie toczyły się na tych terenach, ale dwa tragiczne wydarzenia zaszokowały miasto w 1944 roku: między 24 a 26 czerwca ponad 3000 Żydów zostało wywiezionych do Auschwitz-Birkenau. Natomiast 21 września Brytyjczycy i Amerykanie zbombardowali stację kolejową, zabijając ponad 100 osób. 6 października Békéscsaba znalazła się pod okupacją sowiecką.
W czasach komunistycznych Békéscsaba stała się stolicą regionu Békés w roku 1950 i zaczęła się rozwijać w jedno w najważniejszych centrów przemysłu spożywczego Węgier. Po zmianie ustroju w 1990 roku przemysł przeżył kryzys, a wiele ludzi straciło pracę. Dziś Békéscsaba znowu rozwija się i prosperuje.
Zabytki i pomniki
* Mały Kościół Ewangelicki (Evangélikus kistemplom), barokowy, XVIII w.
* Wielki Kościół Ewangelicki (Evangélikus nagytemplom), klasycystyczny, XIX w.
* Ratusz (Városháza), zaprojektowany przez Miklósa Ybla, 1873
* (Békéscsabai Jókai Színház)
* (Munkácsy Mihály Múzeum)
* (Páduai Szent Antal-társszékesegyház)
* Muzeum folkloru słowackiego
* Pomnik Lajosa Kossutha
* Popiersie Lajosa Haana z 1970 r.
* Popiersie Andrása Áchima z 1971 r.
Plik:Evangélikus templomok Békéscsabán.jpg|Kościoły ewangelickie: Mały i Wielki
Plik:Városháza (2421. számú műemlék).jpg|Ratusz
Plik:Békéscsaba Jókai színház.JPG|Teatr im. Móra Jókaia
Plik:Munkácsy Mihály Múzeum (11588. számú műemlék) 2.jpg|Muzeum Mihálya Munkácsyego
Plik:Békéscsaba kat templom.JPG|Konkatedra św. Antoniego z Padwy
Plik:Békéscsaba Kossuth.JPG|Pomnik Lajosa Kossutha
Transport
]]
W mieście znajdują się dworzec kolejowy oraz dworzec autobusowy.
Sport
W mieście działa klub piłkarski Békéscsaba 1912 Előre – zdobywca Pucharu Węgier z 1988 r.
Miasta partnerskie
* Beiuș, Rumunia
* Mikkeli, Finlandia
* Odorheiu Secuiesc, Rumunia
* Tarnowskie Góry, Polska
* Trenczyn, Słowacja
* Użhorod, Ukraina
* Wittenberga, Niemcy
* Zrenjanin, Serbia
* Skoczów, Polska
Bibliografia
* [http://portal.ksh.hu/pls/ksh/docs/hun/hnk/Helysegnevkonyv_adattar_2011.xls Węgierski Urząd Statystyczny]
Kategoria:Békéscsaba
Kategoria:Miasta w komitacie Békés
