„`html
Bartel BM-5
Bartel BM-5 to polski samolot szkolno-treningowy z okresu międzywojennego, zaprojektowany przez Ryszarda Bartela i produkowany przez Wytwórnię Lotniczą „Samolot” w Poznaniu w latach 1929-1930.
Historia
W 1926 roku Departament Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych ogłosił konkurs na nowy samolot treningowy. Wśród zgłoszeń znalazł się projekt inż. Ryszarda Bartela, oznaczony jako BM-3. Po problemach finansowych wytwórni, Bartel opracował nowy projekt, BM-5, który zyskał aprobatę.
Pierwszy prototyp, BM-5a, zbudowano w marcu 1928 roku i oblatano 27 lipca tego samego roku. Osiągi samolotu okazały się niższe niż zakładano. Po kolejnych modyfikacjach powstały prototypy BM-5b i BM-5c, z których ostatni z silnikiem Hispano-Suiza 8Fb o mocy 300 KM, oblatany 30 sierpnia 1929 roku, wykazał poprawione właściwości akrobacyjne.
Na początku 1929 roku rozpoczęto produkcję seryjną, a do 1930 roku zbudowano 60 egzemplarzy BM-5 dla wojskowych szkół lotniczych.
Użycie w lotnictwie polskim
Samoloty BM-5 trafiły do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Dęblinie. Jednak nie cieszyły się dobrą opinią wśród pilotów, którzy wskazywali na problemy z manewrowością i komfortem. Egzemplarze przetrwały w użyciu do września 1939 roku.
Opis konstrukcji
- Typ: dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji mieszanej.
- Płaty: prostokątne, dwudzielne, kryte sklejką i płótnem.
- Kadłub: kratownicowy, kryty sklejką, w układzie tandem.
- Usterzenie: trapezowe, kryte płótnem.
- Podwozie: klasyczne, stałe z płozą ogonową.
- Napęd: silnik rzędowy lub gwiazdowy (zależnie od wersji), śmigło dwułopatowe.
Dane lotno-techniczne
Dokładne dane techniczne są dostępne w tabelach, jednak kluczowe parametry to moc silnika wynosząca od 220 do 300 KM, oraz różne osiągi w zależności od wersji.
Podsumowanie
Bartel BM-5 był istotnym elementem polskiego lotnictwa szkoleniowego w okresie międzywojennym, mimo mieszanych opinii na temat jego właściwości pilotażowych. Jego konstrukcja i modyfikacje przyczyniły się do rozwoju polskiego lotnictwa.
„`
