Bariera krew-mózg

Bariera krew-mózg

Bariera krew-mózg to struktura, która oddziela naczynia krwionośne od tkanki nerwowej, pełniąc kluczową rolę w ochronie układu nerwowego przed szkodliwymi substancjami oraz umożliwiając selektywny transport niezbędnych substancji. Pojęcie to zostało wprowadzone przez niemieckiego neurologa Maxa Lewandowskiego, a następnie rozwinięte przez Paula Ehrlicha i Goldmanna.

Funkcja bariery

Bariera krew-mózg składa się z dwóch komponentów: budowy śródbłonka naczyń włosowatych oraz komórek glejowych, zwanych astrocytami, które pokrywają ich powierzchnię. Przenikalność tej bariery jest ograniczona dzięki ścisłym złączom między komórkami śródbłonka, co wymusza transport substancji głównie przez:

• Dyfuzję – dotyczy drobnocząsteczkowych substancji i rozpuszczalników w tłuszczach.
• Transport czynny – odbywa się za pomocą białek nośnikowych (PTS) dla peptydów i białek regulacyjnych, takich jak oksytocyna czy insulina.

Substancje transportowane przez transcytozę trafiają do wypustek komórek glejowych, które następnie przekazują je do neuronów. Astrocyty odgrywają również rolę w transporcie substancji w przeciwnym kierunku, z neuronów do naczyń.

Bariera biochemiczna, z kolei, ma zdolność metabolizowania związków chemicznych, co jest kluczowe dla ochrony neuronów przed szkodliwymi wzrostami stężenia katecholamin, takich jak adrenalina czy dopamina. Enzym monoaminooksydaza (MAO) jest odpowiedzialny za inaktywację tych związków w cytoplazmie komórek.

Słabe miejsca bariery

Bariera krew-mózg jest mniej szczelna w obszarach, takich jak:

• Płat tylny przysadki mózgowej – gdzie hormony są wydzielane do krwi.
• Splot naczyniówkowy – odpowiedzialny za produkcję płynu mózgowo-rdzeniowego.
• Organ naczyniowy blaszki krańcowej – brak bariery w sensie fizjologicznym.

Płyn mózgowo-rdzeniowy powstaje w splotach naczyniówkowych, a jego transport z krwi jest bardzo selektywny dzięki obecności wypustek tanycytów, które przekazują określone substancje między krwią a płynem mózgowo-rdzeniowym.

Bibliografia

Źródła dotyczące histologii oraz funkcjonowania bariery krew-mózg.