Bańka spekulacyjna
Bańka spekulacyjna to proces charakteryzujący się niezrównoważonym wzrostem lub spadkiem cen dóbr na rynku, często związany z przejściową nadaktywnością rynkową. Po okresie szybkiego wzrostu cen następuje gwałtowny spadek, znany jako „pęknięcie bańki”, co prowadzi do znacznych strat dla inwestorów.
Definicja i charakterystyka
Według Charlesa Kindlebergera, bańka cenowa to „gwałtowny i ciągły wzrost cen aktywów”, który przyciąga nowych inwestorów, co prowadzi do dalszych wzrostów. Peter Garber dodaje, że zmiany cen aktywów nie są uzasadnione fundamentalnymi czynnikami, lecz psychologicznymi oczekiwaniami. Bańka spekulacyjna występuje, gdy ceny aktywów gwałtownie rosną powyżej ich wartości fundamentalnej, a następnie następuje równie gwałtowna korekta.
Przykłady historyczne
Historia zna wiele przykładów baniek spekulacyjnych, w tym:
- Tulipomania w Holandii (1636–1637)
- Bańki giełdowe przed Wielkim Kryzysem
W tych przypadkach inwestorzy, kierując się medialnym szumem i rosnącymi oczekiwaniami, kupowali aktywa bez realnego uzasadnienia, co prowadziło do poważnych strat po pęknięciu bańki.
Bańka a hossa
Odróżnienie bańki spekulacyjnej od prawidłowego wzrostu cen jest trudne. Kluczowa różnica polega na tym, że bańka jest tymczasowa i nietrwała, natomiast wzrost gospodarczy prowadzi do trwałej zmiany wartości aktywu. Przedstawiciele austriackiej szkoły ekonomii sugerują, że okresy hossy po 1971 roku były w rzeczywistości bańkami napędzanymi tanim kredytem. Teoria monetaryzmu wskazuje, że bańka może występować zarówno w zdrowym wzroście, jak i w sytuacjach spekulacyjnych.
Wnioski
Bańka spekulacyjna jest złożonym zjawiskiem rynkowym, które prowadzi do gwałtownych fluktuacji cen. Kluczowe dla inwestorów jest rozpoznawanie sygnałów wskazujących na nadmierne pompowanie cen oraz różnicowanie bańki od zdrowego wzrostu wartości aktywów.
