Bąkowate (Tabanidae)
Bąkowate, znane również jako ślepaki czy bąki, to rodzina owadów z rzędu muchówek, obejmująca ponad 3 tys. gatunków, z czego w Polsce występuje około 50. Często potocznie określa się je mianem „bąka”, co odnosi się również do trzmieli.
Cechy charakterystyczne
Przedstawiciele rodziny Tabanidae to zazwyczaj duże owady, osiągające długość około 3 cm. Charakteryzują się krępą budową ciała, wypukłą głową, dużymi, lśniącymi oczami oraz szerokimi skrzydłami. W połowie maja bąkowate zaczynają sezon godowy, a samice po kopulacji poszukują żywicieli, głównie dużych ssaków, aby odżywić się ich krwią, co jest niezbędne do rozwoju jajników.
Odżywianie i rozmnażanie
Samice bąkowatych lokalizują żywicieli głównie za pomocą wzroku, preferując ciemno ubarwione zwierzęta. Po dostaniu się do skóry za pomocą żuwaczek i szczęk, wprowadzają ślinę, która zapobiega krzepnięciu krwi, a następnie wysysają krew. Larwy bąkowatych mogą być drapieżnikami lub saprofagami, żywiąc się szczątkami roślinnymi, i rozwijają się w różnych środowiskach, takich jak przybrzeżne strefy wodnych zbiorników, bagna czy wilgotna gleba.
Skutki ukąszeń
Ukłucia bąkowatych są bolesne i mogą prowadzić do podrażnień skóry. W przypadku masowego wystąpienia stają się groźnymi pasożytami, osłabiając zwierzęta hodowlane i przenosząc zarazki chorób zakaźnych, takich jak wąglik czy tularemia.
Typy ekologiczne larw
Larwy bąkowatych w Polsce klasyfikowane są do pięciu grup ekologicznych:
- Hydrofile: rozwijają się w wodzie (np. Chrysops w różnych typach wód, Hybomitra w wodach stojących).
- Semihydrofile: pierwsze stadia w wodzie, następnie w wilgotnej glebie (większość Tabanidae).
- Geofile: rozwijają się w wilgotnej glebie, z dala od zbiorników wodnych (np. Haematopota).
- Kserofile: rozwijają się w suchych glebach (np. Tabanus quatuornotatus).
- Lignifile: rozwijają się w próchniejącym drewnie (np. Tabanus cordiger).
