Azyl – definicja i znaczenie
Azyl, pochodzący z greckiego słowa „ásylon”, oznacza miejsce schronienia dla osób ściganych przez prawo. Tradycyjnie, osoby ukrywające się w sanktuariach nie mogły być wydawane organom ścigania.
Azyl jako prawo człowieka
Prawo do azylu jest uznawane w różnych dokumentach międzynarodowych:
- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (art. 14): Każdy ma prawo ubiegać się o azyl w innym kraju w przypadku prześladowania.
- Amerykańska Konwencja Praw Człowieka (1969, art. 22): Prawo do azylu w przypadku prześladowania za przestępstwa polityczne.
- Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów (art. 12.3): Prawo do ubiegania się o azyl w obliczu prześladowania.
Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka oraz Europejska Konwencja Praw Człowieka zabraniają samowolnego usunięcia obcokrajowca z terytorium państwa.
Rodzaje azylu
Azyl dzieli się na kilka typów:
- Azyl polityczny: Udzielany osobom prześladowanym za działalność polityczną.
- Azyl terytorialny: Schronienie dla cudzoziemców na terytorium danego państwa. Udzielanie azylu jest w gestii państwa, które reguluje to w swoim prawie wewnętrznym.
- Azyl dyplomatyczny: Udzielany w placówkach dyplomatycznych, najczęściej w krajach Ameryki Łacińskiej, ale nie jest uznawany w powszechnym prawie międzynarodowym.
Historia azylu
Azyl ma długą historię, sięgającą czasów starożytnych, kiedy świątynie były miejscem ucieczki. W XVI wieku prawo azylu było powszechnie stosowane, chociaż zaczęto je ograniczać. W XVII wieku wiele państw, takich jak Anglia i Holandia, zaczęło odrzucać prawo azylu, co prowadziło do kontrowersji dotyczących jego stosowania.
Azyl w prawie polskim
W Polsce, zgodnie z Konstytucją (art. 56), cudzoziemcy mogą ubiegać się o azyl na zasadach określonych w ustawie. Ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony przewiduje, że azyl może być przyznany, gdy jest to niezbędne dla zapewnienia ochrony, a także zgodne z interesem Polski. Decyzje w sprawie azylu podejmuje Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców za zgodą ministra spraw zagranicznych.
