Azydotymidyna (AZT)
Azydotymidyna, znana także jako AZT lub zydowudyna, to organiczny związek chemiczny, będący pochodną tymidyny. Działa jako lek antyretrowirusowy, głównie w terapii zakażeń wirusem HIV.
Mechanizm działania
AZT jest nukleozydowym inhibitorem odwrotnej transkryptazy, co oznacza, że blokuje proces replikacji wirusa HIV w zainfekowanych komórkach. Działanie to odbywa się poprzez przerwanie syntezy DNA na matrycy RNA wirusa, co spowalnia rozwój zakażenia.
Korzyści i skutki uboczne
Długotrwałe stosowanie AZT przyczynia się do poprawy samopoczucia pacjentów oraz zwiększenia liczby limfocytów, co przekłada się na wydłużenie życia osób zakażonych HIV. Jednak lek może powodować działania niepożądane, w tym:
- nudności i bóle głowy (na początku terapii)
- uszkodzenie szpiku kostnego
- rzadziej: dyzuria, bóle stawów, wykwity skórne
Oporność na AZT
Po długotrwałym stosowaniu AZT, zazwyczaj po sześciu miesiącach, może wystąpić oporność na lek, co prowadzi do rozwoju mutantów wirusa HIV. Początkowo AZT stosowano jako pojedynczy lek, jednak szybko rozwijająca się lekooporność skłoniła do wprowadzenia terapii wielolekowej.
Terapia wielolekowa
W połowie lat 90. wprowadzono strategię polegającą na jednoczesnym przyjmowaniu co najmniej trzech leków antyretrowirusowych z różnych grup, w tym:
- nukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy (np. AZT)
- nienukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy
- inhibitorów proteazy
Interakcje
Pewne leki mogą zwiększać ryzyko uszkodzenia szpiku kostnego w połączeniu z AZT, w tym:
- paracetamol
- kwas acetylosalicylowy
- indometacyna
- probenecyd
AZT jest również stosowana w skojarzeniach z innymi lekami przeciwwirusowymi, takimi jak acyklowir, foskarnet czy interferon.
Podsumowanie
Azydotymidyna (AZT) jest kluczowym lekiem w terapii HIV, jednak jej stosowanie wiąże się z ryzykiem działań niepożądanych i rozwoju oporności. Współczesne podejście do leczenia HIV zakłada wielolekową terapię, co zwiększa skuteczność i ogranicza ryzyko lekooporności.
