Pojęcie autonomii
Autonomia, wywodząca się ze starogreckiego słowa „autonomía”, oznacza zdolność do samodzielnego stanowienia norm. Współczesne znaczenie tego terminu różni się w zależności od kontekstu, obejmując suwerenność, niezawisłość oraz samorządność, zarówno na poziomie jednostki, jak i zbiorowości.
Autonomia polityczna
Autonomia polityczna odnosi się do możliwości samozarządzania określonym terytorium, zgodnie z zapisami konstytucyjnymi. Oznacza to ograniczenie ingerencji władz państwowych w kwestie zastrzeżone dla organów wyłanianych przez mniejszości polityczne. Władze autonomiczne działają pod nadzorem organów centralnych, a statut autonomii jest uchwalany przez parlament.
Warunki autonomii politycznej
Powstanie autonomii politycznej zależy od różnych uwarunkowań, takich jak:
- geograficzne: wyspiarskie położenie (np. Grenlandia)
- historyczne: np. Szkocja
- narodowościowe: np. Katalonia, Baskonia
- językowe: np. Dolina Aosty, Friuli
- ekonomiczne: np. Sycylia, Andaluzja
- geopolityczne: np. Kurdystan w Iraku
Obszary autonomiczne w historii Polski
W okresie międzywojennym województwo śląskie było obszarem autonomicznym w Polsce, regulowanym przez Statut Organiczny. Należy również odróżnić autonomię od statusu Wolnego Miasta Gdańska, które miało odmienny status prawny określony w Konwencji polsko-gdańskiej z 1920 roku.
Autonomia prawa
Autonomia prawa to niezależność systemu prawnego od innych sfer, takich jak polityka czy moralność. Jest to kluczowy temat w teorii i filozofii prawa, obejmujący także specyfikę autonomii prawa podatkowego.
