Archont – Wprowadzenie
Archont (gr. archon 'rządzący’) to tytuł najwyższego urzędnika polis w starożytnych Atenach, który odgrywał kluczową rolę w zarządzaniu miastem. Pojawił się w VIII w. p.n.e. i był również używany w innych greckich miastach, takich jak Sparta czy Delfy.
Archontowie w Atenach
W Atenach istniało dziewięciu archontów, wybieranych na roczną kadencję od lat 80. VII w. p.n.e. Ich kadencja rozpoczynała się w miesiącu hekatombajon (lipiec). Archontowie pełnili różne funkcje:
- Archont eponymos: przewodniczył kolegium archontów, sprawował władzę wykonawczą, a rok nosił jego imię.
- Archont polemarchos: zajmował się polityką zagraniczną i dowodził wojskiem.
- Archont basileus: przewodniczył obrzędom religijnym oraz odpowiadał za kwestie kultowe.
- Sześciu tesmotetów: odpowiedzialnych za ustawodawstwo i sprawy sądowe.
Po zakończeniu kadencji archontowie wchodzili w skład rady areopagu. Reformy Klejstenesa w VI w. p.n.e. ograniczyły ich wpływ do spraw religijnych i sądownictwa.
Archontowie w Bizancjum
W Bizancjum termin „archont” odnosił się do wpływowych arystokratów oraz zarządców prowincji. W VIII i IX wieku archontowie zarządzali odległymi regionami, takimi jak Dalmacja czy Kreta. Tytuł ten przysługiwał również dowódcom baz morskich oraz zarządcom okręgów wojskowych, odpowiedzialnym za pobór danin na rzecz Konstantynopola.
System archontów funkcjonował od VI/VII w. i stopniowo zanikał od XI w. wraz z procesem asymilacji Słowian w społeczności greckiej.
Inne znaczenia
Współcześnie słowo „archont” w języku greckim oznacza osobę posiadającą władzę. W gnostycyzmie odnosi się do bytów związanych ze stworzeniem świata fizycznego. W grach komputerowych, jak Dragon Age czy Mass Effect: Andromeda, archont jest tytułem osób sprawujących kontrolę nad imperiami lub grupami wojskowymi.
Podsumowanie
Archont był kluczowym urzędnikiem w starożytnych Atenach i Bizancjum, wpływającym na politykę, religię i sądownictwo. Jego tytuł ma także współczesne znaczenia w różnych kontekstach kulturowych.
