Antarktyka – Wprowadzenie
Antarktyka to region na półkuli południowej, obejmujący Antarktydę oraz otaczający ją Ocean Południowy. Granicą Antarktyki jest równoleżnik 60°S. Status prawny tego obszaru reguluje Układ Antarktyczny, który ogranicza działalność ludzką głównie do badań naukowych, połowów oraz turystyki.
Etymologia i nazewnictwo
Nazwa „Antarktyka” pochodzi od greckiego „anty” oznaczającego „przeciw” i odnosi się do położenia tego regionu w stosunku do Arktyki. W geograficznym nazewnictwie Antarktyka obejmuje różne obszary, w tym Antarktydę oraz wyspy subantarktyczne, takie jak Georgia Południowa.
Geografia i granice
Antarktyka, według konwencji geograficznej, to obszar za południowym kołem podbiegunowym. Granice te definiowane są także przez strefę konwergencji antarktycznej, gdzie dochodzi do mieszania się wód chłodnych z cieplejszymi. Powierzchnia Antarktyki wynosi około 52,2 mln km².
Klimat
Obszar Antarktyki charakteryzuje się surowym klimatem lądolodu, z średnią roczną temperaturą poniżej 0°C. Zimy są ekstremalnie zimne, a opady są skąpe, wynoszące od 50 do 500 mm rocznie.
Flora i fauna
Dzięki surowym warunkom, różnorodność biologiczna Antarktyki jest ograniczona. Występują tu głównie mszaki, porosty oraz glony. Fauna jest uboga w kręgowce lądowe, a większość gatunków morskich to bezkręgowce oraz ssaki morskie, takie jak wieloryby i foki.
Historia odkryć
Przekonanie o istnieniu Antarktydy sięga starożytności. Ważne wyprawy odkrywcze miały miejsce w XVIII i XIX wieku, kiedy to James Cook i inni badacze zbliżyli się do tego kontynentu. Pierwsze widoki lądolodu miały miejsce w 1820 roku, a na początku XX wieku rozpoczęto badania naukowe nad Antarktyką.
Polska obecność w Antarktyce
Polska zaangażowała się w badania Antarktyki po II wojnie światowej. W 1977 roku powstała stała Stacja im. Henryka Arctowskiego, która prowadzi badania w wielu dziedzinach naukowych.
Sytuacja prawna i gospodarka
Antarktyka jest objęta Układem Antarktycznym, który przewiduje pokojowe wykorzystanie tego obszaru. W regionie prowadzone są głównie badania naukowe, a działalność gospodarcza ogranicza się do turystyki i rybołówstwa. Złoża surowców mineralnych są objęte zakazem komercyjnego wydobycia.
Turystyka
Turystyka w Antarktyce rozwija się od lat 50. XX wieku. W sezonie 2018/2019 odwiedziło ten region 56 tys. turystów, głównie na statkach pasażerskich. Ruch turystyczny jest regulowany w celu ochrony środowiska naturalnego.
