Anarchizm kolektywistyczny
Anarchizm kolektywistyczny, znany również jako anarchokolektywizm, to doktryna polityczna i ekonomiczna opracowana przez Michaiła Bakunina, która wyparła mutualizm Proudhona w dziewiętnastowiecznym ruchu anarchistycznym.
Koncepcja kolektywizmu Bakunina
Bakunin odrzucił poglądy Proudhona na własność prywatną, koncentrując się na wolności jednostki jako kluczowym elemencie rozwoju społecznego. Uważał, że prawdziwa wolność może istnieć tylko w społeczeństwie, które zapewnia równość społeczną i ekonomiczną.
Podstawowe postulaty bakuninowskiego kolektywizmu obejmują:
- Zniesienie państwa i władzy rządowej.
- Usunięcie kapitalizmu i własności prywatnej środków produkcji.
- Przejęcie środków produkcji przez dobrowolne stowarzyszenia, które organizują się oddolnie.
Bakunin postulował, że wszystkie osoby powinny mieć udział w decyzjach podejmowanych przez stowarzyszenia, a wynagrodzenie powinno być proporcjonalne do wkładu pracy.
Organizacja społeczna
Wizja Bakunina zakładała federację regionalnych i krajowych stowarzyszeń, które zastępowałyby tradycyjne państwa. Kluczowe elementy tej struktury to:
- Komuny jako podstawowe jednostki organizacyjne.
- Regionalne i krajowe federacje komun.
- Ogólnoświatowa federacja federacji.
Ustrojowe propozycje Bakunina miały na celu unikanie centralizacji i zapewnienie samowystarczalności komunalnej.
Anarchokolektywizm w I Międzynarodówce
W 1869 roku Bakunin założył Międzynarodowy Alians Demokracji Socjalistycznej, wprowadzając kwestie zniesienia dziedziczenia do programu. Po rozwiązaniu organizacji, jego członkowie wstąpili do I Międzynarodówki, gdzie postulaty Bakunina zdobyły poparcie.
Belgijska sekcja I Międzynarodówki
Cesar De Paepe i belgijscy działacze Międzynarodówki zaczęli propagować podobne idee w 1868 roku, postulując redukcję ról państwowych do czysto administracyjnych. De Paepe przedstawił na kongresie w Bazylei model federacji, który spotkał się z krytyką.
Federacja Jurajska
Szwajcarska Federacja Jurajska, reprezentowana przez Jamesa Guillaume’a i innych, łączyła idee Bakunina z syndykalizmem, postulując wprowadzenie małych gospodarstw obok uspołecznionych przedsiębiorstw.
Hiszpania
Anarchokolektywizm zyskał najszersze uznanie w Hiszpanii, gdzie w 1870 roku powstała Hiszpańska Federacja Regionalna. Choć idee te były wpływowe, ich dominacja w ruchu anarchistycznym była krótka, ustępując miejsca anarchokomunizmowi.
Podsumowanie
Anarchizm kolektywistyczny, mimo że nie utrzymał swojej dominacji, pozostawił trwały ślad w myśli anarchistycznej, a jego idee są współcześnie widoczne w koncepcji ekonomii uczestniczącej.
