Anakreontyk
Anakreontyk to wierszowany utwór literacki o tematyce biesiadnej, wesołej lub rubasznej, który w żartobliwy sposób opowiada o miłości i urokach życia. Gatunek ten swą nazwę zawdzięcza greckiemu poecie Anakreontowi z Teos, żyjącemu w VI wieku p.n.e., który stworzył charakterystyczny styl i miarę wiersza anakreontejskiego.
Historia gatunku
Anakreontyki to zbiór anonimowych utworów, które przetrwały dzięki Antologii Palatyńskiej. Powstały one pod wpływem poezji Anakreonta, który poruszał tematy takie jak muzyka, wino, miłość i sztuka. Chociaż przez długi czas sądzono, że niektóre z tych utworów mogły pochodzić od samego Anakreonta, obecnie wiadomo, że są to dzieła z epoki hellenistycznej i późniejszych czasów.
W czasach nowożytnych anakreontyk stał się popularnym gatunkiem literackim. Pierwsze wydanie antycznych utworów Anakreonta miało miejsce w 1554 roku, a jego twórczość stała się inspiracją dla wielu poetów, w tym:
- Torquato Tasso
- Wolter
- André de Chénier
- Friedrich von Hagedorn
- Johann Wilhelm Ludwig Gleim
- Thomas Moore
- Aleksandr Puszkin
W Polsce do twórców anakreontyków należeli m.in. Jan Kochanowski, Józef Bartłomiej Zimorowic, Jan Andrzej Morsztyn, Adam Tadeusz Naruszewicz oraz Stanisław Trembecki.
Maciej Kazimierz Sarbiewski w swoich pracach teoretycznych umiejscowił anakreontyki pomiędzy liryczną a epiczną fikcją, przyznając im moralny wymiar.
Cechy gatunku
Anakreontyki charakteryzują się niskim stylem ze względu na poruszane tematy, jednak ich forma często bywała kunsztowna. Antyczne wiersze anakreontejskie opierały się na dymetrach akatalektycznych oraz jonikach, a także wykorzystywały przestawienia stóp długich i krótkich (anaklazy).
Wydania krytyczne
- Stephanus, H., Anakreontos Teiou Mele. Anacreontis Teii odae ab Henrico Stephano luce et latinitate nunc primum donate, Lutetiae, 1554 (editio princeps).
- West, M., Carmina Anacreontea, Leipzig, 1984.
