Amoryci – Historia i Kultura
Amoryci, lud semicki, byli blisko spokrewnieni z Kananejczykami. Na przełomie III i II tysiąclecia p.n.e. opanowali większość Mezopotamii oraz obszary Syrii, przyczyniając się do upadku sumero-akadyjskiego państwa III dynastii z Ur. Na jego gruzach powstały małe, często skonfliktowane państwa, z których najpotężniejszym stał się Babilon pod rządami Hammurabiego. Amoryci przejęli kulturę sumero-akadyjską, kładąc fundamenty pod późniejsze państwa babilońskie i asyryjskie.
Dzieje Amorytów
Amoryci pojawili się w Mezopotamii w połowie III tysiąclecia p.n.e., jednak nie mieli wówczas znaczącego wpływu na wydarzenia. Ich obecność stanowiła zagrożenie dla akadyjskiego władcy Sargona Wielkiego, który podejmował działania prewencyjne. Intensyfikacja ich naporu miała miejsce na przełomie III i II tysiąclecia, co doprowadziło do powstania amoryckich dynastii w miastach takich jak Mari, Babilon i Aszur.
Około 1830 r. p.n.e. Amoryta Sumu-abum założył dynastię w Babilonie, co przyczyniło się do wzrostu znaczenia tego miasta. Wkrótce potem, Szamszi-Adad stworzył pierwsze państwo asyryjskie, jednak niektórzy badacze kwestionują jego przynależność do dziejów Asyrii. W tym samym czasie Jahdun-Lim w Mari zbudował prężne państwo, które po jego śmierci przeszło pod kontrolę Szamszi-Adada, a następnie Zimri-Lima.
Amoryci zaczęli także infiltrację Syrii i Palestyny, gdzie odgrywali dominującą rolę etniczną. Ruiny państwa amoryckiego w północnej Syrii, założonego przez Abdi-Aszirta, świadczą o ich znaczeniu w regionie. Po inwazji Ludów Morza, Amoryci zaczęli tracić wpływy, co zmieniło etniczny krajobraz Bliskiego Wschodu.
Kultura Amorytów
Amoryci przyjęli i rozwijali tradycję sumero-akadyjską, nadając jej unikalne cechy. Choć ogólny poziom kultury był wysoki, w niektórych dziedzinach, jak rzeźba, występował zastój. Religia Amorytów była politeistyczna i nie faworyzowała konkretnego boga, kultywując lokalne bóstwa w zależności od regionu. W Babilonie dominował panteon sumeryjski, a w Asyrii panteon asyryjski z bogiem Aszurem na czele.
W religii zauważalna była tendencja ku astrologii i magii, co odzwierciedlało wpływy wcześniejszych tradycji.
