Amfoteryczność
Amfoteryczność to zdolność związku chemicznego do reagowania zarówno z kwasami, jak i zasadami. Oznacza to, że dany związek może pełnić rolę kwasu w jednej reakcji, a w innej – zasady.
Chemia organiczna
W chemii organicznej amfoteryczność dotyczy amfolitów, które zawierają zarówno grupy kwasowe, jak i zasadowe. Przykładem są aminokwasy białkowe, które mają kwasową grupę karboksylową oraz zasadową grupę aminową.
Chemia nieorganiczna
W chemii nieorganicznej wiele związków chemicznych wykazuje amfoteryczność. Najbardziej amfoteryczne są połączenia pierwiastków ze środkowych grup układu okresowego, takie jak wodorotlenki metali o średniej elektroujemności, np. glin, cynk i beryl, a także półmetali, takich jak arsen i antymon.
- Jon glinu: W silnie kwasowych roztworach tworzy sole, a w środowisku słabo kwasowym i obojętnym wytrąca wodorotlenek glinu. W alkalicznym środowisku rozpuszcza się, tworząc jony glinianowe.
- Jon cynku: W roztworach zasadowych tworzy tetrahydroksocynkany [Zn(OH)4]2–.
- Jon berylu: W roztworach zasadowych tworzy tetrahydroksoberylany [Be(OH)4]2–.
W przypadku pierwiastków o różnych stopniach utlenienia, ich kwasowość rośnie wraz ze stopniem utlenienia. Przykłady obejmują:
- Tlenki arsenu(III) i antymonu(III): Roztwarzają się w silnie kwasowym środowisku, tworząc kationy, a w alkalicznym tworzą jony arseninowe i antymoninowe.
- Tlenki arsenu(V) i antymonu(V): Mają wyraźnie większe właściwości kwasowe, hydrolizując do jonów arsenianowych i antymonianowych.
- Jony manganu:
- Mn(II) i Mn(III) występują głównie jako kationy.
- Mn(IV) jest amfoteryczny, tworząc zarówno kationy, jak i aniony manganianowe(IV).
- Mn(VI) i Mn(VII) tworzą tylko aniony tlenowe, takie jak manganiany i nadmanganiany.
Amfoteryczność jest zatem istotną cechą chemiczną, która wpływa na zachowanie wielu związków w różnych środowiskach reakcyjnych.
