Aluwium: Definicja i Proces Powstawania
Aluwium, znane również jako aluwia, to osady powstające w wyniku akumulacji materiału przez wody płynące. Wypełniają one doliny rzeczne i są często określane jako osady fluwialne, gdyż są bezpośrednio związane z działalnością rzeki.
Rodzaje Osadów Aluwialnych
Osady aluwialne różnią się w zależności od szerokości dolin i charakterystyki rzeki:
- Doliny wąskie: Osady ograniczone do sąsiedztwa koryta rzeki.
- Doliny szerokie: Tworzą rozległe płaskie dna z terasami, gdzie osadza się materiał drobniejszy, bogaty w substancje organiczne.
Formy Akumulacji
W rzekach powstają różne formy akumulacyjne:
- Mielizny korytowe: Nasypy ułożone równolegle do kierunku prądu, które mogą stać się wyspami przy niższym stanie wody.
- Stożki napływowe: Powstają przy ujściach rzek, gdzie spada prędkość wody.
- Nasypy piedmontowe: Tworzone przez połączone stożki u podnóża gór.
- Delty: Powstają w jeziorach lub morzach na skutek spadku prędkości wody.
Skład Aluwiów
Aluwia składają się z różnorodnych materiałów transportowanych przez wodę:
- Najdrobniejsze cząstki ilaste i pylaste.
- Piaski i żwiry.
- Głazy.
Frakcja materiału zależy od energii przepływu wody. Transport odbywa się w różnych formach, takich jak zawiesina, unoszenie przerywane czy wleczenie materiału po dnie.
Transport Materiału przez Rzeki
Rzeki mają określoną zdolność transportową oraz wydolność, co wpływa na maksymalną wielkość przenoszonych okruchów. W dolnych odcinkach rzek dominują piaski, a najcięższy materiał osadza się w górnych odcinkach, gdzie energia przepływu jest większa.
Znaczenie Ekologiczne i Gospodarcze
Rzeki transportują ogromne ilości materiału. Na przykład, rzeka Missisipi transportuje około 406 milionów ton osadu rocznie. Zmiany prędkości przepływu mogą prowadzić do sortowania materiału, co skutkuje odkładaniem się cennych minerałów, takich jak złoto czy platyna, w formie złóż aluwialnych.
